Andrzej Elżanowski: Czym jest etyka ewolucyjna?

Termin etyka ewolucyjna stosowany jest w dwóch różnych znaczeniach. W sensie ścisłym odnosi się do prób stworzenia nowej, alternatywnej etyki, która uzasadnia normy postępowania, odwołując się do wartości biologicznej maksymalizowanej przez dobór naturalny i tym samym redukuje etykę do biologii, traktując (naiwnie) psychikę jako doskonały instrument nadający wartość (biologiczną) zachowaniu (behawiorowi). Etyka ewolucyjna w szerszym znaczeniu obejmuje również wyjaśnianie […]

Elżbieta Drozdowska: Filozoficzne problemy kosmologii

Elżbieta Drozdowska: Filozoficzne problemy kosmologii

Musimy więc pogodzić się z tym, że nigdy nie poznamy Wszechświata w całości. Są pytania graniczne, na które fizyka nie udzieli ostatecznych odpowiedzi. A mimo to zawsze będziemy się nad nimi zastanawiać – pisze Elżbieta Drozdowska w „Teologii Politycznej Co Tydzień”: „Kosmos. Między chaosem a porządkiem”.   Przedmiotem badań współczesnej kosmologii jest Wszechświat, rozumiany jako wszystko, co istnieje fizycznie. W szczególności chodzi o jego strukturę, rozwój i pochodzenie. […]

Filozofuj! 2023 nr 1(49): Ewolucja

  Niekiedy jest tak, że filozofowie z ciekawością spoglądają na wybrane teorie naukowe i starają się rozstrzygnąć, jakie konsekwencje dla posiadanego przez nas obrazu świata płyną z ich akceptacji. Jedną z nich jest teoria ewolucji. Filozoficzne zainteresowanie naukowym dzieckiem Karola Darwina nie słabnie – jest wręcz czymś często spotykanym powoływanie się na ewolucyjne scenariusze, które mają wspierać określone rozwiązania […]

Andrzej Łukasik: Dialog 1. Klasyczny obraz świata i jego upadek

Dialog 1. Klasyczny obraz świata i jego upadek

Jeden z najwybitniejszych fizyków XX w. Richard Feynman powiedział: „Nikt nie rozumie mechaniki kwantowej”.   Dialog 1. Klasyczny obraz świata i jego upadek Andrzej Łukasik Małgosia: Jasiu, czytałam, że mechanika kwantowa spowodowała upadek klasycznego obrazu świata i była jedną z dwóch (obok teorii względności Einsteina) wielkich rewolucji naukowych w fizyce XX w. Wiem, że podczas rewolucji zachodzą wielkie zmiany, ale jaki […]

Łukasiewicz. Metafizyka nowoczesności?

W tym numerze przypominamy nieco przykurzoną postać jednego z twórców polskiej szkoły logicznej (szkoły lwowsko-warszawskiej), aby wraz z nim przyjrzeć się zarówno pewnej części filozofii analitycznej, jak i wielkiej próbie uchwycenia zagadnień metafizycznych. Wraz z nim przyglądamy się metafizyce, podchodząc do niej z perspektywy logicznej. Czy zasady metafizyczne da się można precyzyjnie wyrazić przy pomocy aparatu logicznego? Czy zasady […]

Dlaczego raczej jest COŚ niż NIC? – Andrzej Białas

Dlaczego raczej jest COŚ niż NIC? Andrzej BIAŁAS Zdaję sobie sprawę, że tytuł mojego wykładu, powtarzający słynne metafizyczne pytanie Leibniza,  może być potraktowany jako pewnego rodzaju uzurpacja, a przynajmniej przekroczenie kompetencji.  Rzeczywiście, fizyk próbujący wymądrzać się na temat filozofii to dość podejrzana sprawa (chociaż wcale nierzadka, zwłaszcza wśród emerytów). Aby więc uniknąć napomnienia “pilnuj szewcze kopyta”, […]

Bartłomiej Kabat: Zasada falsyfikacji

Zdaniem Poppera, w nauce nie mamy do czynienia z potwierdzaniem hipotez, czy też ich stopniowym uprawdopodobnianiem w eksperymentach. Sformułowane sądy naukowe powinny być narażone na falsyfikację. Można powiedzieć, że w nauce przyjmuje się zdania na próbę – pisze Bartłomiej Kabat w „Teologii Politycznej Co Tydzień”: „Popper. Otwarte czy zamknięte?” Bartłomiej Kabat: Zasada falsyfikacji 1 Jednym z podstawowych problemów w filozofii nauki jest pytanie o to, czy przyrostowi […]

Bogdan Dziobkowski: Postawa naukowa

Jedną z najważniejszych zalet zaproponowanej przez Poppera metodologii było to, że pozwalała ona wyznaczyć linię demarkacji, oddzielającą twierdzenia nauki empirycznej od innych typów przekonań, w tym z obrębu nauk formalnych i metafizyki. Twierdzenia naukowe zawsze posiadają potencjalne falsyfikatory – doświadczenie może wykazać, że te twierdzenia nie są prawdziwe. Tego kryterium nie spełnia wiele teorii, które wcześniej pretendowały do naukowości, a w rzeczywistości były jedynie spekulacjami […]

Elżbieta Drozdowska: Karl Popper a fizyka współczesna

Źródeł idei falsyfikacjonizmu Poppera można zapewne szukać w roku 1919, który sam nazywa rokiem przełomowym dla swojego rozwoju intelektualnego. Popper zapoznał się wtedy z trzema wielkimi teoriami: marksizmem, psychoanalizą Freuda i Adlera oraz z teorią względności Einsteina – pisze Elżbieta Drozdowska w „Teologii Politycznej Co Tydzień”: „Popper. Otwarte czy zamknięte”. Elżbieta Drozdowska: Karl Popper a fizyka współczesna Karl Popper przyszedł […]

Adam Grobler: Uwolnić kwanty

Zaryzykujmy analogię między pomiarem kwantowym, który niejako realizuje pewien stan rzeczy nieistniejący bez pomiaru, a postanowieniem, które realizuje pewien akt woli, na przykład oddanie głosu w wyborach.   Kiedy byłem studentem, uczono mnie, że powstanie teorii kwantów pozwoliło zastąpić ścisły determinizm determinizmem statystycznym. Opowieść Pierre’a Simona de Laplace’a o demonie, który zna położenia i pędy wszystkich cząstek, dzięki czemu może dokładnie przewidywać […]

Ekofilozofia anarchoprymitywistyczna – między Scyllą a Charybdą lęków – Michał Gołda

Polecamy artykuł autorstwa Michała Gołdy, młodego poznańskiego filozofa przyrody. Ekofilozofia anarchoprymitywistyczna – między Scyllą a Charybdą lęków, s. 573-587 Fenomeny. Literatura, kultura, sztuka i media redakcja Barbara Stelingowska OŚRODEK BADAWCZY FACTA FICTA • WROCŁAW 2022 Tom XII Seria „Perspektywy Ponowoczesności”, wydawana od 2016 roku przez Ośrodek Badawczy Facta Ficta, powstała z myślą o potrzebie dopełnienia krajobrazu polskiej humanistyki o istotne […]

Joanna Luc: Czy funkcja falowa reprezentuje coś w świecie?

Pomimo wielkich sukcesów mechaniki kwantowej w przewidywaniu wyników eksperymentów i w zastosowaniach technologicznych wciąż nie jest jasne, jak należy interpretować formalizm matematyczny tej teorii. Spór toczy się w szczególności o to, czy funkcja falowa odpowiada czemuś obiektywnemu w świecie fizycznym. Zgodnie z naturalnym sposobem myślenia o relacji między językiem a światem wiele słów z naszego codziennego zasobu odpowiada przedmiotom, które traktujemy jako realnie […]

Elżbieta Drozdowska: Czy mechanika kwantowa wymaga zmiany logiki?

Elżbieta Drozdowska: Czy mechanika kwantowa wymaga zmiany logiki?

Gdy mechanika kwantowa, ze swoim indeterminizmem i niedookreśleniem wartości wielkości fizycznych, ujrzała światło dzienne w latach 20. XX wieku, wielu ludzi sądziło, że przeczy ona zdrowemu rozsądkowi i dotychczasowej fizyce. Pojawiły się nawet podejrzenia, że może ona podważać klasyczną dwuwartościową logikę. Skąd się te przypuszczenia wzięły? I czy przetrwały próbę czasu? Elżbieta Drozdowska: Czy mechanika kwantowa wymaga zmiany logiki? Jednym […]

Rzeczywistość kwantowa. Filozofuj! 2022 nr 1 (43)

Filozofię i naukę zawsze napędzało podejrzenie, że nasza wiedza o świecie jest niekompletna. Owa nieufność wobec przekonania o pełnym wyjaśnieniu natury bytu wypływa nie tylko z uświadomienia sobie faktu, że jako istoty ludzkie jesteśmy podatni na błędy poznawcze. Istotną rolę odgrywa tutaj również przeświadczenie, że świat, w którym żyjemy, jest czymś tak wysoce skomplikowanym, że być może nigdy nie będziemy w stanie „zamknąć” go w precyzyjnie zdefiniowanych terminach jakiejkolwiek, nawet najbardziej wyszukanej teorii. To wszystko nie zmienia jednak faktu, że wciąż próbujemy odkryć to, co wydaje się znajdować poza naszym zasięgiem. Gdy dochodzi do takiego odkrycia, najczęściej towarzyszy mu swego rodzaju euforia i naukowy optymizm. Jest on zrozumiały, jeśli udało nam się w końcu ujawnić głęboko ukryty aspekt naszego świata. Często dopiero później zaczynamy sobie zdawać sprawę z tego, że nie jesteśmy w stanie w pełni zrozumieć, co właściwie udało nam się odsłonić. Wydaje się, że z taką sytuacją mamy do czynienia, gdy zmagamy się z mechaniką kwantową.

„Rzeczywistość kwantowa” to 43. numer „Filozofuj!”, czasopisma popularnonaukowego o filozofii.

Era komputeryzacji

Twierdzi się, że ludzkość żyje obecnie w fazie antropocenu, globalizacji, w erze zagłady klimatycznej, epoce post-humanum lub w erze komputeryzacji. Cztery pierwsze z dominujących pięciu diagnoz świata są pesymistyczne: uznają teraźniejszość za okres tragiczny – inicjujący zmierzch cywilizacji lub nawet zagładę ludzkości spowodowaną narastaniem źle wytyczonych roszczeń, żądz i interesów oraz zwykłej głupoty części ludzi, w tym suwerenów. Mówi się, […]

Studia Philosophica Wratislaviensia Tom 16 Nr 3 i 4 (2021)

Ukazały się wersje cyfrowe numerów 3 i 4 2021 “Studia Philosophica Wratislaviensia”. W numerze 3. Czytelnicy znajdą sympozjum wokół książki Wojciecha Sadego pt. “Struktura rewolucji relatywistycznej i kwantowej w fizyce”. Studia Philosophica Wratislaviensia Tom 16 Nr 3 (2021) Cały numer / Full issue  Mateusz Kotowski, Krzysztof Szlachcic | Wprowadzenie | Strony 7 | DOI: https://doi.org/10.19195/1895-8001.16.3.1 | Zobacz […]

Roczniki Filozoficzne 69 (4) 2021. Zapraszamy do lektury!

  Roczniki Filozoficzne 69 nr 4 (2021)   Artykuły O determinizmie, przyczynowości i wolnej woli: wkład fizyki | Grzegorz Karwasz | 5-24 | pdf (English) Tragedia i sceptycyzm | Robert Piłat, Martyna Filcek | 25-42 | pdf Krzywda i przebaczenie w Doktorze Żywago Borysa Pasternaka | Anna Głąb | 43-62 | pdf (English) Jaka konwergencja? Jaka korespondencja? Peirce’owska koncepcja prawdy | Dominik Jarczewski […]

Zagadnienia Filozoficzne w Nauce Nr 70 (2021)

Ukazał się nowy numer Zagadnień Filozoficznych w Nauce 70 (2021). Zapraszamy do lektury. Pełny numer PDF (English) Artykuły The role of biosemiosis and semiotic scaffolding in the processes of developing intelligent behaviour   |   Anna Sarosiek   |   9-44   |   PDF (English) Information and brain   |   Radosław Kycia   |   45-72   |   PDF (English) Galileo’s paradox and […]

Studia Philosophiae Christianae poświęcone ks. Grzegorzowi Bugajakowi

Studia Philosophiae Christianae UKSW 56(2020)4 Dziękujemy za to, że byłeś z nami (Pożegnanie śp. ks. dr. hab. Grzegorza Bugajaka)[1] Z niedowierzaniem i w zdumieniu wobec niepojętego dla nas, nagłego i niespodziewanego kresu ludzkiego życia, żegnamy dziś księdza Grzegorza Bugajaka, profesora Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, naszego kolegę i przyjaciela. Dwadzieścia pięć lat jego pracy na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej UKSW pozostawiło wyraźny, wymierny i znaczący ślad […]