Debata na Uniwersytecie Zielonogórskim. Czy teoria ewolucji znajduje się w kryzysie?

Czas: 06.10.2023 | 17:00

Miejsce: Uniwersytet Zielonogórski, ul. Szafrana 4a, Aula 1, Budynek A-29

Oficjalna strona wydarzenia: https://debataewolucja.enarche.pl/

Ludzie od zawsze zastanawiali się nad pochodzeniem różnorodności życia. Powszechnie uważa się, że pierwsze naukowe wyjaśnienie tej kwestii zaproponował Karol Darwin na stronach książki O powstawaniu gatunków. Jego zdaniem cały świat przyrody ożywionej jest wynikiem działania czysto naturalistycznego procesu ewolucji, która drogą doboru naturalnego działa na podstawie przypadkowej zmienności. Teoria ta trafiła na podatny grunt, o czym świadczą słowa Thomasa H. Huxleya, który po zapoznaniu się z ideą Darwina z aprobatą stwierdził: „Jakże głupi byliśmy, że wcześniej sami na to nie wpadliśmy!”.

Od momentu publikacji O powstawaniu gatunków teoria ewolucji przeszła znaczące zmiany – do tego stopnia, że obecnie nie mówi się już o darwinizmie, lecz o neodarwinizmie. Jej zasadnicze przesłanie pozostało jednak niezmienione i wielu biologów podpisałoby się pod słowami Isaaca Asimova, który napisał, że „być może żadna teoria nie jest lepiej zbadana, solidniej przeegzaminowana, krytyczniej przeanalizowana i powszechniej akceptowana niż teoria ewolucji”. Opinia Asimova nie należy do odosobnionych. W podobnym tonie wyraził się również Richard Dawkins, najbardziej obecnie znany zwolennik darwinowskiego ewolucjonizmu, który oznajmił, że „teoria Darwina jest teraz poparta przez wszelkie dostępne ważne świadectwa, a w jej prawdziwość nie powątpiewa jakikolwiek poważny współczesny biolog”.

Czy rzeczywiście współczesna teoria ewolucja stoi na tak niezachwianych naukowych podstawach, jak twierdzą Asimov i Dawkins, czy może jest wręcz przeciwnie i teoria ta znajduje się w kryzysie? Czy środowisko naukowe powinno otworzyć się na nowe rozwiązania i hipotezy? Na te pytania postaramy się uzyskać odpowiedź w trakcie debaty.

Prelegenci:

dr hab. Mariusz Kasprzak, prof. UZ, biolog, Uniwersytet Zielonogórski

Urodził się 3 września 1959 roku. W 1984 roku ukończył studia biologiczne w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Słupsku, gdzie też rozpoczął pracę naukową poświęconą głównie ekofizjologii krwi zwierząt w ich naturalnym środowisku.

W 1995 roku obronił pracę doktorska na Uniwersytecie Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, która dotyczyła zmian rozwojowych we krwi bażanta obrożnego Phasianus colchicus torquatus.

Od 2008 roku pracuje na Uniwersytecie Zielonogórskim na Wydziale Nauk Biologicznych i zajmuje się między innymi fizjologią zwierząt oraz żywieniem człowieka.

W 2012 roku w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie obronił rozprawę habilitacyjną dotyczącą ekofizjologicznych zmian we krwi ptaków.

Jest autorem i współautorem ponad 70 prac naukowych publikowanych w renomowanych czasopismach. Publikował między innymi na łamach „Science of the Total Environment”, „Environmental Microbiology”, „Foodborne Pathogens and Disease”, „Environmental Science and Pollution Research”, „Journal of Ornithology”, „Comparative Biochemistry and Physiology”, „Environmental Research”, „Archives of Environmental Contamination and Toxicology” i „Comparative Biochemistry and Physiology”.

Jego zainteresowania badawcze dotyczą ekofizjologii zwierząt, procesów pro- i antyoksydacyjnych u zwierząt żyjących w środowiskach o różnej intensywności antropopresji, hematologii kręgowców, biochemicznych wskaźników kondycji w surowicy ptaków i ryb, parametrów kondycji bociana białego Ciconia ciconia i gołębia miejskiego Columba livia f. urbana w ontogenezie, wpływu wrzodziejącej martwicy skóry (UDN) na kondycję naturalnej populacji troci wędrownej Salmo trutta m. trutta w okresie tarła.

Na szczególną uwagę zasługuje fakt prowadzenia prawie 20. letnich badań nad kondycją fizjologiczną bociana białego w południowo zachodniej Polsce.

dr Michael Denton, biochemik, Discovery Institute

Urodził się 25 sierpnia 1943 roku. W 1969 ukończył studia medyczne na Bristol University, a kilka lat później uzyskał tytuł doktora biochemii na King’s College w Londynie. W czasie studiów zajmował się głównie badaniem erytrocytów, a także poszukiwaniami genów odpowiedzialnych za dziedziczenie zaburzeń siatkówki u ludzi.

W 1985 roku ukazała się jego najważniejsza książka, której sam tytuł wzbudzał już kontrowersje – Kryzys teorii ewolucji. Tematem tej pracy była próba ustalenia, jakie świadectwa empiryczne faktycznie potwierdzają teorię ewolucji. Autor doszedł do wniosku, że zasadnie można mówić jedynie o mikroewolucji czy specjacji, ale nie o makroewolucji. Zmiany ponadgatunkowe, o których szeroko się rozprawia w podręcznikach do biologii, są – zdaniem Dentona – jedynie pewnym uogólnieniem, które nie ma potwierdzenia w faktach. Denton uważa, że zapis kopalny zawiera zaskakujący (nierównomierny) rozkład luk, które występują zawsze przy okazji pojawienia się nowych gatunków. Zatem – jak kontynuował – darwinowska teoria ewolucji zawdzięcza swój sukces głównie dzięki wykluczeniu teorii alternatywnych.

W 1990 roku Denton został zatrudniony na wydziale biochemii University of Otago w Nowej Zelandii, gdzie pracował przez kolejne piętnaście lat. Regularnie też wyjeżdżał do Indii i Pakistanu, gdzie kontynuował badania genów, które rozpoczął jeszcze na studiach. W 1998 roku wydał kolejną książkę, w której nie ograniczył się tylko do krytyki neodarwinizmu, lecz także przedstawił pozytywną argumentację na rzecz istnienia projektu w przyrodzie. Praca została zatytułowana Przeznaczenie natury. Co prawa biologii mówią o naszym miejscu we Wszechświecie i ukazała się nakładem wydawnictwa The Free Press. Denton zawarł w niej pogląd, że prawa przyrody zostały precyzyjnie dostrojone, czyli zaprojektowane dla powstania i rozwoju życia na Ziemi. Przedstawił teleologiczną wizję pochodzenia rodzaju ludzkiego, który jest efektem końcowym, czy inaczej szczytowym osiągnięciem, natury.

Kolejna książka Dentona została opublikowana w 2016 roku. Praca została zatytułowana Teoria ewolucji. Kryzysu ciąg dalszy. Autor podkreśla, że od czasu ukazania się jego pierwszej pracy minęło już ponad trzydzieści lat, a wyłożone tam problemy neodarwinizmu nie tylko nadal są aktualne, lecz na dodatek przybrały na sile. Denton odwoływał się także do poglądów Richarda Owena, który jeszcze przed Darwinem nawoływał do poszukiwania podstawowych struktur w budowie zwierząt (archetypów). Dla Owena forma była ważniejsza niż funkcja, dla Darwina odwrotnie. Powrót do poglądów Owena mógłby – jak twierdzi Denton – ukazać nowe kierunki badań w biologii.

Australijski uczony jest także autorem serii książek wydanych w ramach cyklu wydawniczego „Seria Wyjątkowy Gatunek”. Treść tych książek jest rozwinięciem poglądów Dentona zawartych w Przeznaczeniu natury. W ramach tego cyklu ukazały się takie tytuły jak Władcy ognia. Jak człowiek zrealizował projekt ujarzmienia ognia i przekształcenia naszej planety; Fenomen wody. Doskonałe przystosowanie wody do istnienia człowieka i życia na Ziemi; Dzieci światła. O niezwykłych własnościach światła słonecznego, dzięki którym istniejemy.

Michael Denton przy różnych okazjach deklarował, że jest agnostykiem. Jego zdaniem kreacjonizm nie jest intelektualnie satysfakcjonującą doktryną, ponieważ nie jest oparty na świadectwach empirycznych.