Anna Lemańska

[tabs]
[tab title=”Biogram”]

Biogram

W latach 1972-1977 odbyła studia na Wydziale Matematyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego (magisterium na podstawie pracy O forsingu booleowskim klasę właściwą warunków), a w latach 1978-1983 – studia na kierunku filozofii przyrody na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (magisterium na podstawie pracy Przedmiot matematyki w materializmie dialektycznym). W 1989 roku uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie filozofii na podstawie pracy Zagadnienie empiryczności matematyki (promotor: ks. prof. Mieczysław Lubański, recenzenci: prof. Michał Tempczyk, prof. Edward Nieznański). W 1998 roku uzyskała stopień doktora habilitowanego na podstawie oceny dorobku naukowego i rozprawy Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze. Wybrane zagadnienia z teorii filozofii przyrody (recenzenci: ks. prof. Mieczysław Lubański, prof. Adam Synowiecki, ks. abp prof. Józef Życiński). W 2015 roku otrzymała tytuł profesora nauk humanistycznych (recenzenci dorobku naukowego: prof. Andrzej Kiepas, prof. Edward Nieznański, prof. Zenon Roskal, prof. Paweł Zeidler).

Pracowała jako nauczycielka matematyki w XV Liceum Ogólnokształcącym w Warszawie oraz w Zespole Szkół Ekonomicznych Nr 2 w Warszawie. Od roku akademickiego 1981/1982 była zatrudniona na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie kolejno jako asystent, adiunkt (1989), profesor nadzwyczajny (2001) i profesor (2019). W lutym 2021 roku przeszła na emeryturę.

W trakcie pracy na ATK/UKSW pełniła funkcje m.in.: kierownika Sekcji Filozofii Przyrody, kierownika Katedry Filozofii Przyrody, sekretarza i zastępcy redaktora naczelnego czasopisma Studia Philosophiae Christianae. Jest członkiem m.in. Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Była także członkiem Zarządu Warszawskiego Oddziału PTF.

Prowadziła badania z zakresu filozofii przyrody, filozofii przyrodoznawstwa i filozofii matematyki. W ramach badań z zakresu filozofii przyrody podejmowała zagadnienia dotyczące m.in. metody filozofii przyrody, pozwalającej zachować jej autonomię w stosunku do nauk przyrodniczych i metafizyki, a jednocześnie uwzględniającej wyniki nauk szczegółowych. Zajmowała się także filozoficzną problematyką czasu i przestrzeni, chaosu deterministycznego, relacji między kreacjonizmem a ewolucjonizmem, koncepcji „inteligentnego projektu”. W obszarze filozofii matematyki zajmowała się m.in. statusem wiedzy matematycznej i statusem obiektów matematycznych.

Jest autorką i współautorką siedmiu monografii oraz ponad stu innych publikacji w formie artykułów w czasopismach naukowych, rozdziałów w monografiach, recenzji, sprawozdań i haseł encyklopedycznych, a także współredaktorem kilku prac zbiorowych. Publikowała w języku polskim, angielskim i rosyjskim. Ponadto była promotorem trzech rozpraw doktorskich. Uczestniczyła w licznych konferencjach naukowych krajowych i międzynarodowych.

Została odznaczona Medalem Komisji Edukacji Narodowej i Brązowym Krzyżem Zasługi oraz otrzymała szereg nagród rektorskich za osiągnięcia naukowo-dydaktyczne oraz prace organizacyjne na rzecz ATK/UKSW.

[/tab]
[tab title=”Wykaz publikacji”]

Wykaz publikacji

Chronologiczny wykaz prac autorskich i redagowanych Anny Lemańskiej, opublikowanych do roku 2020. (Publikacje wydane w tym samym roku zestawiono alfabetycznie).

1. (rec.) „Mietodołogiczieskije probliemy matiematiki”, Nowosybirsk 1979, Studia Philosophiae Christianae 17(1981)1, 213-215.
2. (rec.) A. Bieliajew, W.J. Pierminow, „Fiłosofskije i mietodołogiczieskije probliemy matiematiki”, Moskwa 1981, Studia Philosophiae Christianae 19(1983)1, 203-205.
3. (rec.) W.S. Łukianiec, „Fiłosofskije osnowanija matiematiczieskogo poznania”, Kijew 1980, Studia Philosophiae Christianae 19(1983)1, 201-203.
4. (rec.) E. Gorelik, „Pocziemu prostranstwo triechmierno?”, Moskwa 1982, Studia Philosophiae Christianae 20(1984)1, 195-197.
5. (rec.) I. Ruzawin, „Fiłosofskijeprobliemy osnowanij matiematiki”, Moskwa 1983, Studia Philosophiae Christianae 21(1985)1, 166-172.
6. Przedmiot matematyki w materializmie dialektycznym, w: Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, 7, red. M. Lubański, S.W Ślaga, Wydawnictwo atk, Warszawa 1985, 23-53.
7. Zagadnienie quasi-empiryzmu matematyki, Studia Philosophiae Christianae 21(1985)2, 186-193.
8. Twierdzenie Skolema-Lowenheima i jego konsekwencje, Studia Philosophiae Christianae 22(1986)2, 99-108.
9. Profesora Kazimierza Kłósaka metoda uprawiania filozofii przyrody, Studia Philosophiae Christianae 23(1987)1, 133-149.
10. Profesora Kazimierza Kłósaka metoda uprawiania filozofii przyrody, w: W poszukiwaniu prawdy, M. Lubański, S.W Ślaga, Wydawnictwo atk, Warszawa 1987, 29-43, [przedruk pozycji (9)].
11. (rec.) J. Pierminow, „Razwitije priedstawlienij o nadiożnosti matiematiczieskogo dokazatielstwa”, Izd. Moskowskogo Uniwiersitieta 1986, Studia Philosophiae Christianae 24(1988)1, 227-231.
12. Metodologiczny i genetyczny empiryzm matematyki, Zagadnienia Naukoznawstwa (1989)2, 315-327.
13. (rec.) Kline, „Mathematics and the search for knowledge, New York 1985, Matiematika. Poisk istiny”, Moskwa 1988, Studia Philosophiae Christianae 26(1990)2, 156-160.
14. (rec.) P Vjecsner, „On Proof for the Existence of God, and Other Reflective Inquiries”, New York 1988, Studia Philosophiae Christianae 26(1990)2, 116-118.
15. (rec.) Antoniewicz, „Tablice matematyczno-fizyczne”, Warszawa 1991, Zagadnienia Naukoznawstwa (1991)1, 159-161.
16. Uwagi w sprawie istnienia przedmiotów matematycznych, Studia Philosophiae Christianae 27(1991)1, 166-176.
17. Matematyka – metamatematyka – filozofia matematyki, Studia Philosophiae Christianae 28(1992)2, 231-239.
18. Uwagi o pojęciu zbioru, Studia Philosophiae Christianae 28(1992)1, 69-85.
19. (rec.) Heller, „Nowa fizyka i nowa teologia”, Tarnów 1992, Studia Philosophiae Christianae 29(1993)1, 198-200.
20. Czy matematyka staje się nauką eksperymentalną?, Zagadnienia Naukoznawstwa (1994)1-4, 45-51.
21. Hylemorficzna konstytucja ciał złożonych w świetle nauk przyrodniczych, Studia Philosophiae Christianae 30(1994)1, 106-111.
22. Poglądy filozoficzne Profesora Mieczysława Lubańskiego, Studia Philosophiae Christianae 30(1994)2, 5-64, (współautorstwo z: A. Latawiec, S.W. Ślaga).
23. Zagadnienie empiryczności matematyki, w: Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, 14, red. M. Lubański, S.W Ślaga, Wydawnictwo atk, Warszawa 1994, 129-244.
24. (rec.) „Cosmos – Logos”, pod red. T. Grabińskiej i M. Zabierowskiego, tom i: „Nauka, filozofia, wartości”, tom ii: „Model i interpretacja”, Wrocław 1994, Studia Philosophiae Christianae 31(1995)2, 267-269.
25. (rec.) Grobler, „Prawda i racjonalność naukowa”, Kraków 1993, Studia Philosophiae Christianae 31(1995)1, 251-253.
26. (rec.) Kałuszyńska, „Modele teorii empirycznych”, Warszawa 1994, Studia Philosophiae Christianae 31(1995)2, 263-267.
27. (rec.) Dembek, „Przestrzeń i nieskończoność. Koncepcja matematyki H. Weyla i jej realizacja w pojęciu przestrzeni jako kontinuum”, Kraków 1994, Studia Philosophiae Christianae 31(1995)1, 253-256.
28. Sprawozdanie z Konferencji: „Informacja w nauce i filozofii” atk, 10.1994, Studia Philosophiae Christianae 31(1995)1, 232-237.
29. (rec.) Stewart, „Liczby natury. Nierealna rzeczywistość matematycznej wyobraźni”, Warszawa 1996, Studia Philosophiae Christianae 32(1996)2, 295-299.
30. Determinizm przyrodniczy a chaos deterministyczny, Studia Philosophiae Christianae 32(1996)1, 203-211.
31. Eksperyment komputerowy w matematyce, Filozofia Nauki 4(1996)3, 143-148.
32. Empiriologiczna teoria nauk szczegółowych, w: Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, 15, red. M. Lubański, S.W. Ślaga, Wydawnictwo atk, Warszawa 1996, 183-226, (współautorstwo z: K. Kloskowski).
33. Geometria euklidesowa, w: Słownik pojęć filozoficznych, W Krajewski, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1996.
34. Geometrie nieeuklidesowe, w: Słownik pojęć filozoficznych, red. W. Krajewski, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1996.
35. Rozstrzygalność, w: Słownik pojęć filozoficznych, W Krajewski, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1996.
36. (rec.) Mioduszewski, „Ciągłość. Szkice z historii matematyki”, Warszawa 1996, Studia Philosophiae Christianae 33(1997)2, 197-200.
37. (rec.) Batóg, „Dwa paradygmaty matematyki. Studium z dziejów i filozofii matematyki”, Poznań 1996, Studia Philosophiae Christianae 33(1997)1, 205-208.
38. Biologia a biofilozofia w ujęciu ks. Szczepana W. Ślagi, Łódzkie Studia Teologiczne 6(1997), 51-58.
39. Praktyczna filozofia przyrody alternatywą klasycznej filozofii przyrody?, Studia Philosophiae Christianae 33(1997)1, 133-138.
40. Sprawozdanie z piątej sesji Konwersatorium Filozoficznego atk, Studia Philosophiae Christianae 33(1997)2, 180-182, (współautorstwo z: J. Buczkowska).
41. Zagadnienie eksperymentu w matematyce (w świetle teorii fraktali i chaosu deterministycznego), w: Byt, Logos, Matematyka. Filozofia/Logika: Filozofia Logiczna 1995, J. Perzanowski, A. Pietruszczak, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1997, 401-408.
42. (rec.) D. Aczel, „Wielkie twierdzenie Fermata. Rozwiązanie zagadki starego matematycznego problemu”, Warszawa 1998, Studia Philosophiae Christianae 34(1998)2, 191-194.
43. (rec.) Heller, „Uchwycićprzemijanie”, Kraków 1997, Studia Philosophiae Christianae 34(1998)1, 157-158.
44. (rec.) Penrose, „Makroświat, mikroświat i ludzki umysł”, Warszawa 1997, Studia Philosophiae Christianae 34(1998)1, 158-160.
45. (red.) Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata, 1, Wydawnictwo atk, Warszawa 1998, (współredakcja z: A. Latawiec).
46. Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze. Wybrane zagadnienia z teorii filozofii przyrody, Wydawnictwo atk, Warszawa 1998.
47. Kilka uwag o współczesnych obrazach świata, w: Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata, 1, red. A. Latawiec, A. Lemańska, Wydawnictwo atk, Warszawa 1998, 140-151.
48. Chaos deterministyczny – rewolucja w nauce?, Studia Philosophiae Christianae 35(1999)1, 105-113.
49. Eksperyment komputerowy a istnienie obiektów matematycznych, w: Między matematyką a przyrodoznawstwem, E. Piotrowska, D. Sobczyńska, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 1999, 187-202.
50. Zagadnienie istnienia obiektów matematycznych, Studia Philosophiae Christianae 35(1999)2, 21-32.
51. Uwagi o przedmiocie matematyki, Studia Philosophiae Christianae 36(2000)1, 193-212.
52. (rec.) Balaguer, „Platonism and Anti-Platonism in Mathematics”, Oxford-New York 1998, Studia Philosophiae Christianae 37(2001)1, 195-201.
53. Forma i treść w matematyce a wartości poznawcze, w: Wiedza a wartości, A. Motycka, Wydawnictwo iFis pan, Warszawa 2001, 111-125.
54. Prawidłowości przyrody a stanowisko kreacjonizmu, Advances in Clinical and Experimental Medicine 10(2001)2, Suppl. 1, 41-45.
55. Rola doświadczenia w matematyce, w: Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, 16, red. K. Kloskowski, M. Lubański, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2001, 296-320.
56. Rola matematyki w tworzeniu obrazu świata, w: Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata, 3, red. G. Bugajak, A. Latawiec, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2001, 81-92.
57. Sprawozdanie z sesji „Filozofia ewolucji a filozofia stwarzania. Wkład Ks. Rektora Kazimierza Kloskowskiego do współczesnego ewolucjonizmu”, Warszawa, 12.04.2000, Studia Philosophiae Christianae 37(2001)1, 224-227.
58. (red.) Stwarzanie i ewolucja, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2002, (współredakcja z: J. Buczkowska).
59. Człowiek jako przedmiot i podmiot ewolucji, w: Stwarzanie i ewolucja, J. Buczkowska, A. Lemańska, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2002, 117-129.
60. Filozofia przyrody jako uzupełnienie wykształcenia na kierunku matematyczno-przyrodniczym, w: Dydaktyka filozofii u progu xxi wieku. Problemy ogólne i perspektywy, E. Piotrowska, J. Wiśniewski, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2002, 165-179.
61. Filozofia przyrody, w: Od kosmologii do ekofilozofii. Problemy filozoficzne xxi wieku, Episteme 22, red. J.M. Dołęga, Wydawnictwo Wszechnicy Mazurskiej – Acta Universitatis Masuriensis, Olecko 2002, 15-101.
62. Kilka uwag o zagadnieniu prawdy w matematyce, Studia Philosophiae Christianae 38(2002)2, 117-126.
63. Kilka uwag o zdeterminowaniu przyrody, Studia Philosophiae Christianae 39(2003)2, 221-235.
64. Zagadnienie obrazowości niektórych rozumowań w matematyce, w: Logiczne podstawy rozumowań iii, J. Mrozek, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2003, 110-125.
65. (red.) Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, 17, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2004, (współredakcja z: M. Lubański).
66. Kazimierza Kloskowskiego ewolucyjny model kreacji, w: Wokół biofilozofii Kazimierza Kloskowskiego. Wybrane zagadnienia, M. Bała, Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej „Bernardinum”, Pelplin 2004, 87-99.
67. O przestrzeni, Studia Philosophiae Christianae 40(2004)2, 293-314.
68. Wybrane zagadnienia z filozofii matematyki, w: Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, 17, red. A. Lemańska, M. Lubański, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2004, 113-230.
69. Zagadnienie faktów naukowych i filozoficznych, w: Myśl filozoficzna Księdza Profesora Kazimierza Kłósaka – w dwudziestą rocznicę śmierci, G. Bugajak, A. Latawiec, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2004, 83-98.
70. Zagadnienie przejścia od „empirycznej fenomenologii przyrody” do filozofii przyrody, w: Filozofia a nauka w myśli księdza Kazimierza Kłósaka, Z. Liana, A. Michalak, Biblos, Kraków – Tarnów 2004, 27-39.
71. (rec.) Mrozek, „Status poznawczy matematyki”, Gdańsk 2004, Studia Philosophiae Christianae 41(2005)1, 190-196.
72. (rec.) Molski, „Rozmyślania o filozofii matematyki. Pięć esejów”, Warszawa 2003, Studia Philosophiae Christianae 41(2005)1, 196-204.
73. Zagadnienie redukcjonizmu w biologii współczesnej, w: W poszukiwaniu istoty życia, G. Bugajak, A. Latawiec, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2005, 143-155.
74. (red.) Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, 18, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2006, (współredakcja z: M. Lubański).
75. Cele i zadania filozofii przyrody, Roczniki Filozoficzne 54(2006)1, 322-325.
76. Czy możliwa jest dziś filozofia przyrody?, w: Człowiek w czasie i przestrzeni, A. Abdank-Kozubski, J. Tomczyk, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2006, 59-72.
77. Ewolucja a kreacja, Studia Leopoliensia 1(2006), 95-104.
78. Filozofia przyrody a filozofia Boga, Roczniki Filozoficzne 54(2006)2, 133-142.
79. Poglądy filozoficzne księdza Profesora Kazimierza Kloskowskiego, w: Rozmaitości ekofilozofii, Episteme 57, red. A. Skowroński, Wydawnictwo Wszechnicy Mazurskiej – Acta Universitatis Masuriensis, Olecko 2006, 349-362, (współautorstwo z: J. Buczkowska).
80. Filozofia przyrody a wyniki nauk przyrodniczych, Studia Philosophiae Christianae 43(2007)1, 115-123.
81. Filozoficzne konsekwencje zasady przyczynowości, Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 16(2007)3, 153-161.
82. Początki człowieka w ujęciu filozofa przyrody, w: Kontrowersje wokół początków człowieka, G. Bugajak, J. Tomczyk, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2007, 298-310.
83. Człowiek jako czynnik ewolucji, w: W poszukiwaniu swoistości człowieka, G. Bugajak, J. Tomczyk, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2008, 113-121.
84. Spór o nieskończoność w matematyce, w: W kierunku filozofii klasycznej. Inspiracje i kontynuacje, J. Krokos, K. Świętorzecka, R. Tomanek, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2008, 399-414.
85. Status metodologiczno-epistemologiczny koncepcji inteligentnego projektu, w: Pogranicza nauki. Protonauka – paranauka – pseudonauka. Filozofia przyrody i nauk przyrodniczych 3, J. Zon, Wydawnictwo KUL, Lublin 2008, 303-315.
86. (rec.) Turek, „Filozoficzna interpretacja faktów naukowych”, Lublin 2009, Studia Philosophiae Christianae 45(2009)2, 295-300.
87. (red.) Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, 19, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2009, (współredakcja z: M. Lubański, A. Świeżyński).
88. Czy 2+2=4? Kilka uwag o prawdzie, Studia Leopoliensia 2(2009), 55-62.
89. Filozofia przyrody jako podstawa dla sozologii, Problemy Ekologii 13(2009)6, 297-299.
90. Kilka uwag o roli komputerów w matematyce, Warszawskie Studia Teologiczne 22(2009)1, 25-32.
91. Ponb docmuMeuuu ecmecmeeuHux nayK e rfiunocorfiuu npupodu, w: &unoco$ua npupodu ce^o^HM, I.K. Lisiejew, W Ługowski, KAHOH, Moskwa 2009, 345-357.
92. Rozumienie w matematyce, w: Swoistość człowieka? Rozumność, G. Bugajak, J. Tomczyk, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2009, 87-96.
93. Tajemnice Natury. Zarys filozofii przyrody, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2009, (współautorstwo z: G. Bugajak, J. Kukowski, A. Latawiec, D. Ługowska, A. Świeżyński).
94. The Autonomous Philosophy of Nature, w: Philosophy of Nature Today, A. Świeżyński, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2009, 11-38.
95. Filozofia przyrody a teologia, w: Przyrodoznawstwo – Filozofia – Teologia. Obszary i perspektywy dialogu, J. Meller, A. Świeżyński, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2010, 167-178.
96. Filozofia przyrody czy przyrodoznawstwa?, w: Filozofia przyrody współcześnie, M. Kuszyk-Bytniewska, A. Łukasik, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2010, 43-53.
97. Kreacjonizm ewolucyjny jako alternatywa koncepcji inteligentnego projektu, w: Teoria ewolucji a wiara chrześcijan, E. Wiszowaty, K. Parzych-Blakiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn 2010, 119-129.
98. Prawda a matematyka, Studia Philosophiae Christianae 46(2010)1, 37-54.
99. Wprowadzenie w problematykę początków Wszechświata i życia, w: Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata, 8, red. A. Lemańska, A. Świeżyński, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2010, 7-10.
100. Zagadnienie uznawania i prawdziwości twierdzeń matematycznych, w: Światy matematyki. Tworzenie czy odkrywanie?, I. Bondecka-Krzykowska, J. Pogonowski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im Adam Mickiewicza, Poznań 2010, 235-245.
101. (red.) Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, 20, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2011, (współredakcja z: M. Lubański, A. Świeżyński).
102. Mieczysław Lubański, w: Encyklopedia Filozofii Polskiej, M. Maryniarczyk i in., Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2011, 892-894.
103. Naturalizm nauk przyrodniczych – mit czy utopia?, Studia Philosophiae Christianae 47(2011)3, 78-91.
104. Słowo wstępne, w: Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, 20, red. A. Lemańska, M. Lubański, A. Świeżyński, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2011, 11-30.
105. Spór o nieskończoność kosmosu, Roczniki Filozoficzne 59(2011)2, 189-206.
106. Truth in Mathematics, w: Knowledge and Values. Selected Issues in the Philosophy of Science, A. Świeżyński, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2011, 95-116.
107. Zagadnienie celu ewolucji, w: Transfer idei. Od ewolucji w biologii do ewolucji w astronomii i kosmologii, Z. Roskal, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011, 21-30.
108. Zagadnienie istnienia istotowej różnicy między materią ożywioną a nieożywioną, Łódzkie Studia Teologiczne 20(2011), 145-154.
109. Czy nauki przyrodnicze dowodzą istnienia Boga? Inteligentny projekt a ewolucja, Studia Leopoliensia 5(2012), 35-48.
110. Matematyka a przyroda w ujęciu ks. abpa Józefa Życińskiego, Roczniki Filozoficzne 60(2012)4, 283-296.
111. Uwagi o platonizmie matematycznym, Filozofia Nauki 20(2012)2, 95-105.
112. Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze, w: Filozofia przyrody, (Dydaktyka filozofii, 3), red. S. Janeczek, A. Starościc, D. Dąbek, J. Herda, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013, 31-52.
113. Matematyczność czy matematyzowalność przyrody?, Studia Philosophiae Christianae 49(2013)3, 5-24.
114. Pochodzenie człowieka: ewolucja czy kreacja? Uwagi metodologiczne, w: Wokół genezy człowieka. Studia i rozprawy, P.S. Mazur, Akademia Ignatianum – Wydawnictwo wam, Kraków 2013, 11-30.
115. Studia Philosophiae Christianae, w: Encyklopedia Katolicka, 18, tn KUL JPii, Lublin 2013, 1081.
116. Czy nauki przyrodnicze zagrażają wierze w Boga?, w: Relacja nauka – wiara. Nowe ujęcie dawnego problemu, J. Goldbiak, M. Hereć, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014, 113-128.
117. God and Nature. Selected Issues in the Philosophy and Theology of Nature, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2014, (współautorstwo z: G. Bugajak, D. Kucharski, A. Latawiec. D. Ługowska, A. Świeżyński, J. Tomczyk).
118. Absolute Truth and Mathematics, w: God, Truth, and Other Enigmas, M. Szatkowski, Walter de Gruyter, Berlin – Munich – Boston 2015, 133-140.
119. Ewolucja jako realizacja projektu?, Filozofia i Nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne 3(2015), 353-358.
120. Matematyka a przyroda. Kilka uwag metodologicznych, w: Filozofia matematyki i informatyki, R. Murawski, Copernicus Center Press, Kraków 2015, 177-184.
121. Determinizm, w: Encyklopedia filozofii przyrody, Z. Roskal, Wydawnictwo KUL, Lublin 2016, 67-86.
122. Postawa człowieka wobec przyrody a skuteczność ochrony środowiska, Teologia i Moralność 11(2016)1, 7-16.
123. (rec.) Hajduk, „Struktury metodologiczne w nauce. Słowa klucze filozofii nauki”, Lublin 2016, Studia Philosophiae Christianae 53(2017)4, 103-109.
124. Kilka uwag o roli filozofii w biologii, Lectiones and Acroases Philosophicae 10(2017)2, 7-18.
125. Problem nieskończoności w przyrodzie, w: Nieskończoność. Badania interdyscyplinarne, M. Saganiak, A. Kozłowska, D. Sulej, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2017, 13-26.
126. Obiekty matematyczne a przedmioty fizyczne, w: Problemy filozofii matematyki i informatyki, R. Murawski, J. Woleński, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2018, 109-115.
127. Zagadnienie istnienia duszy ludzkiej w świetle wyników nauk przyrodniczych, w: Teologiczna, filozoficzna i naukowa wizja człowieka, (Religia i mistyka, t. 8), red. P. Moskal, Wydawnictwo KUL, Lublin 2018, 23-38.
128. Implikacje filozoficzne poszukiwań ciemnej materii i ciemnej energii, w: Między filozofią a chemią. Księga jubileuszowa dla Profesora Pawła Zeidlera, J. Boruszewski, R. Kazibut, S. Leciejewski, T. Rzepiński, Z. Tworak, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2019, 55-63.
129. Kazimierz Kloskowski, (Polska Filozofia Chrześcijańska xx wieku, 3), Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków 2019, (współautorstwo z: G. Bugajak, A. Latawiec, A. Świeżyński).
130. Kazimierz Kloskowski, (The Polish Christian Philosophy in 20th Century, 3), Ignatianum University Press, Kraków 2019, (współautorstwo z: G. Bugajak, A. Latawiec, A. Świeżyński).
131. Problem granicy między „żywe” a „martwe”, w: Genius Vitae. Księga pamiątkowa dedykowana Panu Profesorowi Marianowi Wnukowi, red. S. Janeczek, Z. Wróblewski, A. Starościc, Wydawnictwo KUL, Lublin 2019, 185-194.
132. Tajemnice Natury. Zarys filozofii przyrody, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2019, (wydanie drugie, zmienione), (współautorstwo z: G. Bugajak, J. Kukowski, A. Latawiec, D. Ługowska, A. Świeżyński).
133. Teoriomnogościowe aspekty zmienności i tożsamości w matematyce, w: Badania interdyscyplinarne, red. M. Saganiak, A. Kozłowska, M. Werner, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2019, 17-27.
134. Wyjaśnianie w nauce, w: Metodologia nauk, część 1: Czym jest nauka?, (Dydaktyka filozofii, 9), red. S. Janeczek, M. Walczak, A. Starościc, Wydawnictwo KUL, Lublin 2019, 231-249.
135. Zbiór pusty – byt czy nicość?, w: Badania interdyscyplinarne, red. M. Saganiak, A. Kozłowska, M. Werner, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2019, 249-258.
136. Bibliografia prac Grzegorza Bugajaka, Studia Philosophiae Christianae 56(2020)4, 85-91.
137. Evolution, Creation, and Gods Transcendence, w: Studies in Science and Theology, 17 (2019-2020): Are We Special?, red. M. Fuller, D. Evers, A. Runehov, K.-W. Ssther, B. Michollet, Martin Luther University – Institute for Systematic Theology, Halle – Wittenberg 2020, 19-27.
138. Filozofia przyrody, w: Przewodnik po polskiej filozofii chrześcijańskiej xx i xxi wieku, P.S. Mazur, P. Duchliński, P. Skrzydlewski, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków 2020, 89-110.
139. Kazimierz Kłósak, (Polska Filozofia Chrześcijańska xx wieku, 4), Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków 2020, (współautorstwo z: A. Olszewski, A. Świeżyński, K. Trombik).
140. Kazimierz Kłósak, (The Polish Christian Philosophy in 20th Century, 4), Ignatianum University Press, Kraków 2020, (współautorstwo z: A. Olszewski, A. Świeżyński, K. Trombik).
141. Konflikt ewolucjonizmu z kreacjonizmem jako spór światopoglądowy, Roczniki Filozoficzne 68(2020)4, 71-88.
142. Mathematicalness or mathematicability of nature?, Studia Philosophiae Christianae 56(2020) Special Issue 2, 61-80.
143. W poszukiwaniu przyrodniczego, filozoficznego i teologicznego obrazu Wszechświata. Sylwetka naukowa księdza Grzegorza Bugajaka, Studia Philosophiae Christianae 56(2020)4, 53-84.

[/tab]
[tab title=”Fragmenty recenzji dorobku naukowego Anny Lemańskiej “]

Fragmenty recenzji dorobku naukowego Anny Lemańskiej w postępowaniu o nadanie tytułu naukowego profesora

Problematyka z zakresu filozofii matematyki jest obecna przez całą karierę naukową Anny Lemańskiej (…). W jej dorobku naukowym (…) problematyka z zakresu filozofii matematyki ciągle zajmuje ważne miejsce. W kilku artykułach pogłębiła analizy związane z zagadnieniem empiryczności matematyki. W szczególności interesujące są rozważania dotyczące roli komputerów w matematyce. Autorka zajmuje stanowisko niezgodne z dominującym poglądem, zgodnie z którym wprowadzenie komputerów zasadniczo przeobraziło pracę matematyków. Jej zdaniem komputery są tylko narzędziem istotnie ułatwiającym pracę matematyków, lecz ich zastosowanie nie zmienia w sposób zasadniczy paradygmatu matematyki jako nauki formalnej. Do sformułowania tego poglądu doszła na podstawie szczegółowej analizy praktyki badawczej matematyków, posługujących się komputerami.

Jednakże głównym przedmiotem jej zainteresowania w zakresie filozofii matematyki był spór o status ontologiczny przedmiotów badanych przez matematykę. Wyodrębniając w tym sporze cztery typy stanowisk, opowiedziała się za umiarkowanym platonizmem. Zdając sobie sprawę z trudności platonizmu zaproponowała dokonanie podziału obiektów badanych przez matematyków na dwa rodzaje: konkretne przedmioty, które jej zdaniem istnieją obiektywnie, oraz pojęcia ogólne, które można potraktować jak nazwy ogólne z języka potocznego. (…)

Innym zagadnieniem analizowanym przez Annę Lemańską jest problem prawdziwości twierdzeń matematyki. (…) opowiada się za stosowaniem różnych kryteriów prawdziwości. Powyższe stanowisko jest konsekwencją analizy metod stosowanych przy uzasadnianiu twierdzeń matematyki. Jej zdaniem w pracy matematyków kluczową rolę odgrywa rozumienie treści, jakie kryją się za formułami matematycznymi. Powyższy pogląd (…) wynika z analizy rzeczywistej praktyki badawczej matematyki, jak np. z analizy dowodów entymematycznych oraz tych dowodów, których nie można uzupełnić do dowodów dedukcyjnych. Tłumaczy to, dlaczego trudno jej zgodzić się z jednostronnym, np. formalistycznym, podejściem do rozważanego zagadnienia. (…)

Interesujące są również rozważania nad istnieniem prawidłowości w przyrodzie i zasadą przyczynowości, a zwłaszcza rozróżnienie na determinizm teoretyczny i praktyczny. Analizując zjawisko chaosu deterministycznego dochodzi do wniosku, że możliwa jest sytuacja, w której mamy do czynienia z determinizmem teoretycznym i praktycznym indeterminizmem. Jednakże tezę o istnieniu prawidłowości przyrodniczych i zasadę przyczynowości wykorzystuje w argumentacji na rzecz metafizycznej tezy mówiącej o istnieniu Bytu Samoistnego. (…) Rozważania z tego zakresu uważam za bardzo ciekawe i wnikliwe. (…)

Inny bardzo ważny obszar problemowy w twórczości Anny Lemańskiej jest związany ze sporem ewolucjonizm versus kreacjonizm. Szczegółowo i wnikliwie analizuje oba stanowiska, starając się wykazać, że między nimi nie ma sprzeczności, dlatego próbuje je połączyć w ramach koncepcji kreacjonistycznego ewolucjonizmu. Jej stanowisko wpisuje się w podejście do rozważanej kontrowersji, które jest charakterystyczne dla niektórych filozofów reprezentujących orientację teistyczną, a jednocześnie dobrze znających wyniki współczesnych badań nad teorią ewolucji (…). Na podkreślenie zasługuje fakt, że przeprowadzając rozważania natury metodologicznej, wykazuje, że koncepcja inteligentnego projektu nie jest teorią naukową lecz filozoficzną. (…) stara się dokonywać zobiektywizowanej analizy przedmiotowo-metodologicznej rozważanych koncepcji, a gdy przechodzi do rozważań o charakterze filozoficznym, to ujawnia przyjmowane przez siebie założenia, np. opowiada się jednoznacznie za realizmem metafizycznym i epistemologicznym. yy

Prof. dr hab. Paweł Zeidler (s. 2-8)

Prace prowadzone przez Annę Lemańską nie były (…) specjalistycznie orientowane, dlatego też osiągnięte wyniki mogą zainteresować głównie filozofów i przyczynić się do ugruntowania tych stanowisk filozoficznych (…), które zostały już dawno określone. Trzeba jednak zauważyć, że niektóre wyniki (…) są zgodne ze stanowiskami tych badaczy, którzy uwzględniają rozwiązania osiągnięte w teorii funkcji rekurencyjnych, czy teorii modeli skończonych. Do takich wyników należy zaliczyć tezę, zgodnie z którą matematyczne dowody wspomagane komputerowo nie świadczą o tym, że matematyka jest eksperymentalną nauką aposterioryczną i zatraciła paradygmat nauki formalnej. Interesująca jest także próba nowego podziału obiektów matematycznych na dwie grupy: 1) obiektów konkretnych (np. poszczególne funkcje analityczne) i 2) obiektów konceptualnych, analogicznych do nazw ogólnych z języka potocznego (np. pojęcie funkcji). Nowa typologia bytów matematycznych ma, zdaniem jej autorki, przezwyciężyć ograniczenia tradycyjnych stanowisk platonizmu (realizmu) i konstruktywizm (konceptualizmu). (…) Można (…) przypuszczać, że pomysł ten zostanie kiedyś doceniony i rozwinięty w satysfakcjonującą obronę stanowiska realistycznego w filozofii matematyki. Trzeba także docenić starania, mające na celu usystematyzowanie dziejów kształtowania się metody aksjomatyczno-dedukcyjnej oraz dziejów innych zagadnień epistemologicznych (…).

Problematyce filozofii przyrody poświęcone są dwa obszary tematyczne, określone odpowiednio jako: 1) wybrane zagadnienia z filozofii przyrody, 2) charakterystyka metodologiczno-epistemologiczna filozofii przyrody. Zwłaszcza artykuły z pierwszego obszaru stanowią pomost pomiędzy problematyką z zakresu filozofii matematyki a problematyką filozofii przyrody. Można przyjąć, że w artykułach tych podejmowane jest jedno z centralnych zagadnień filozofii przyrody, jakim jest problem matematyzacji przyrody. (…)

Wśród wielu kwestii filozoficznych podejmowanych w pracach Anny Lemańskiej znajdują się klasyczne problemy filozofii przyrody m.in. takie, jak zagadnienie determinizmu, problem praw przyrody, czy pytanie o istotę życia. Można zatem powiedzieć, że w kręgu zainteresowań znalazły się nie tylko kwestie z tzw. filozofii przyrody nieożywionej (kosmofilozofii), ale przede wszystkim problemy filozofii przyrody ożywionej (biofilozofii). (…)

Rozwiązania, za którymi opowiada się Anna Lemańska (…), mogą znajdować zwolenników i być akceptowane na mocy pluralizmu współczesnej filozofii. Prace Anny Lemańskiej, choć w większości są bardzo wyważone, zawierają nie tylko propozycje kompromisowych rozwiązań, ale także zdecydowaną krytykę pewnych koncepcji. (…)

Największe osiągnięcie naukowe Anny Lemańskiej widzę w zakresie teorii filozofii przyrody. (…) Autorka (…) uważa, że autonomiczna filozofia przyrody nie oznacza ignorowania wyników nauki, gdyż pełnią one zawsze istotną rolę, ale w stosunku do głównych pytań filozoficznych są »indyferentne« i dopiero w kontekście określonego systemu filozoficznego pomagają w rozwiązywaniu konkretnych filozoficznych problemów. Jeszcze raz daje się tu zauważyć tendencję do ujęć synkretycznych i kompromisowych, ale nacechowanych ostrożnością i troską o zachowanie równowagi pomiędzy poznaniem naukowym i niezależną refleksją filozoficzną.

Prof. dr hab. Zenon Roskal (s. 3-8)

Zajmuje się ona dziedziną niełatwą, a dodatkowo jako związaną z relacjami pomiędzy filozofią a naukami przyrodniczymi czy matematyką, wymagającą nie tylko kompetencji filozoficznych, lecz także dotyczących wiedzy specjalistycznej. (…) Warto także w tym momencie podkreślić, iż rozwijana przez dr hab. A. Lemańską problematyka, jak i osiągnięte przez nią w tym względzie efekty poznawcze są ważne nie tylko bezpośrednio dla tego obszaru, który się zajmuje, lecz także i dla dziedzin pokrewnych, np. dla odpowiednich nauk szczegółowych czy też religii i teologii. Zagadnienia filozofii przyrody pozostają także w bezpośrednich związkach z problemami ekofilozofii, a z kolei kwestie dotyczące ewolucji z problematyką antropologiczną. Autorka dostrzega te relacje i zależności, i dlatego też cześć jej dorobku naukowego poświęcona jest wykorzystaniu rozstrzygnięć z zakresu filozofii przyrody czy też z obszaru badań metodologiczno-epistemologicznych w odniesieniu do problemów natury religijnej, ekologicznej, czy też ekofilozoficznej. (…)

Problematyka związana z pytaniami o istotę matematyki rozwijana jest przez dr hab. A. Lemańską w kontekście fundamentalnych pytań dotyczących statusu obiektów matematycznych i w tym kontekście także roli eksperymentów komputerowych w procesie kreowania tych obiektów.

Problematyka ta nabiera dzisiaj szczególnej aktualizacji w związku z upowszechnianiem się świata wirtualnego, którego status ontyczny nie jest jeszcze w pełni rozpoznany i dlatego też nie są znane do końca różnorodne możliwości i skutki, jakie niesie ze sobą to upowszechnianie. Uzupełnieniem tej problematyki są także problemy epistemologiczne i metodologiczne związane z kolei ze statusem twierdzeń matematycznych, rolą formalizacji i dowodu w matematyce. Autorka stawia pytania o wartości poznawcze matematyki i analizuje je w kontekście zagadnień dotyczących jej formy i treści, przy okazji posługując się także metodą historyczną, pozwalającą uwyraźnić jej stanowisko dotyczące istoty matematyki. yy

Prof. dr hab. Andrzej Kiepas (s. 2-3, 4)

Dr hab. Anna Lemańska wykorzystała swoje kompetencje z zakresu matematyki i filozofii do przedstawienia propozycji rozwiązania kilku ważnych zagadnień filozofii matematyki. (…)

Kandydatka wykazuje nieprzeciętne przygotowanie w zakresie matematyki, fizyki i biologii, które stanowi doskonałą podstawę do snucia filozoficznych supozycji (…). Wszystkie badania Kandydatki odznaczają się wysokim stopniem ścisłości naukowej i logicznej konsekwencji. (…)

Należy szczególnie wysoko ocenić kompetentne opracowanie naukowej bazy filozofii przyrody i przyrodoznawstwa i wyrazić uznanie Kandydatce za jej odważne próby wyplątania filozofii lowańskiej z jej raczej mrocznych założeń metodologicznych.

Prof. dr hab. Edward Nieznański (s. 2, 9)

[/tab]
[/tabs]

Źródło bibliograficzne:

Dwie Anny i filozofia. Rozmowy z Prof. Anną Latawiec i Prof. Anną Lemańską oraz wybór tekstów