Wynalazek nowoczesnego serca – Karolina Wigura

Wynalazek nowoczesnego serca. Filozoficzne źródła współczesnego myślenia o emocjach - Karolina Wigura

Autorka błyskotliwie i jasno rekonstruuje, jak definiowano emocje oraz w jaki sposób umieszczano je w szerszym myśleniu na temat świata i moralności; jakie prezentowano typologie emocji; jak tłumaczono ich pochodzenie; jak opisywano ich związek z rozumem. To wielka praca i wielki wyczyn autorki (…), potrafiła na trzystu stronach swej opowieści przeprowadzić czytelnika po szlakach i bezdrożach myśli Platona i Tukidydesa, Jamesa i Darwina, Hobbesa i Spinozy, pokazując niuanse, paradoksy, konsekwencje ich teorii. Wędrujące pojęcie emocji i jego niepewny związek z sentymentem, afektem, wolą, kaprysem, intelektem – oto właściwy bohater tej książki. (…)

Problem postawiony w książce jest kluczowy dla zrozumienia klasycznych i współczesnych stanowisk w zakresie polityki, antropologii i socjologii emocji. Autorka słusznie szuka „emocji” w etyce i polityce i znakomicie argumentuje na rzecz tego, że emocja nie eliminuje racjonalności, lecz ją konstytuuje.

Z recenzji prof. dr. hab. Szymona Wróbla

 

Karolina Wigura podjęła próbę zmierzenia się z ideą, której imienia nie potrafię znaleźć, ale o której wiem, że działa, niekiedy jawnie, innym razem w ukryciu, wzruszając podstawy naszej chłodnej racjonalności, wstrząsając gruntem racji, na którym budujemy schematy codziennego wnioskowania, miażdżąc siłą zbiorowych lęków, łudząc nadziejami możliwego szczęścia. (…) Autorka przygotowała monografię, w której idea ta żyje, oddziałuje i ma swoją własną historię, opowiedzianą precyzyjnie i systematycznie.

Z recenzji hab. dr. hab. Jolanty Żelaznej

Wynalazek nowoczesnego serca. Filozoficzne źródła współczesnego
myślenia o emocjach

  • Autor: Karolina Wigura
  • ISBN: 978-83-65390-59-2
  • Miejsce wydania: Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
  • Rok wydania: 2019
  • Liczba stron: 298

 

[tabs]
[tab title=”Spis treści”]

Spis treści

Wstęp. Wynalazek nowoczesnego serca  |  11

  • Charakter XVII stulecia  |  12
  • XVII stulecie i emocje  |  13
  • Namiętności, afekty i emocje  |  15
  • Badania historyka idei  |  17
  • Struktura pracy  |  18
  • Podziękowania  |  20

Część I

Emocje jako przedmiot zainteresowania historyka idei

Rozdział pierwszy

Metodyka pracy  |  25

  1. Historia idei |  28
  2. Historia emocji |  42
  3. Historia idei emocji |  46
  4. Analiza refleksji na temat emocji w filozofii klasycznej |  50
  5. Literatura |  56

Rozdział drugi

Podstawowe pojęcia i definicje  |  58

  1. Definicja emocji |  58
  2. O kwestii metapojęcia |  61
  3. Tradycja, doktryna, paradygmat |  63
  4. Uwagi na temat wyboru i tłumaczenia terminów |  64

Część II

Trzy tradycje myślenia o emocjach od starożytności po XVII stulecie. Zarys problematyki

Rozdział trzeci

Tradycja starożytna  |  71

  1. Ukształtowanie się starożytnej tradycji myślenia o emocjach |  72
  2. Namiętności jako biernie odczuwane siły lub doznania |  74
  3. Pochodzenie namiętności u Platona i Arystotelesa |  75
  4. Doktryny postępowania z namiętnościami u Platona i Arystotelesa |  80
  5. Wymiar zbiorowy namiętności u Tukidydesa |  83
  6. Podsumowanie |  85

Rozdział czwarty

Tradycja hellenistyczna  |  87

  1. Narodziny hellenistycznej tradycji filozoficznej myślenia o emocjach |   |  87
  2. Podstawy fizyki i metafizyki u stoików. Nauka o człowieku |  88
  3. Rozum jako źródło namiętności |  90
  4. Dwie typologie emocji u stoików: namiętności i afekty |  92
  5. Alternatywna wersja tradycji hellenistycznej w filozofii epikurejskiej |  94
  6. Podsumowanie |  98

Rozdział piąty

Tradycja scholastyczna  |  100

  1. Pochodzenie emocji i ich rola w koncepcji antropologicznej św. Tomasza |  101
  2. Budowa duszy zmysłowej i umysłowej a struktura emocji |  104
  3. Typologie emocji. Namiętności i afekty |  109
  4. Doktryna postępowania z namiętnościami |  110
  5. Podsumowanie |  114

Część III

Emocje jako problem filozoficzny na przykładzie pism wybranych myślicieli siedemnastowiecznych

Rozdział szósty

Geneza społeczno-polityczna i tło światopoglądowe zainteresowania emocjami w XVII stuleciu. Najważniejsze aspekty  |  119

  1. Powstanie nowożytnego państwa, społeczeństwo dworskie i nowa emocjonalność  |  122
  2. Upadek etosu rycerskiego jako przyczyna poszukiwania nowych filozoficzno–politycznych koncepcji emocji  |  125
  3. Związek odczarowania świata z nowym rozumieniem pracy nad emocjami . 127
  4. Podstawy „nowej filozofii”: stosunek do odziedziczonych tradycji, nowe pytania i presja nowoczesnej nauki  |  130
  5. Znaczenie programu jedności metody nauki dla refleksji o emocjach |  134
  6. Podsumowanie |  137

Rozdział siódmy

Rene Descartes jako filozof emocji  |  139

  1. Jedność duszy i pluralizm natury ludzkiej |  141
  2. Namiętności, emocje i inne pojęcia |  144
    • Definicja namiętności duszy |  144
    • Typologia namiętności u Descartes’a |  146
    • Zastane tradycje: krytyka, przebudowanie, integracja |  151
  3. Emocje jako most łączący duszę i ciało |  153
    • „Trzecia substancja”? |  153
    • Emocje, władze poznawcze i dokonywanie osądów |  157
  4. Emocje i moralność |  159
    • Definicja emocji wewnętrznych |  159
    • Emocje intelektualne i dusza szlachetna |  162
    • Doktryna postępowania z emocjami: kształtowanie nawyków i trening namiętności  |  164
  1. Fizjologiczne aspekty emocji |  165
  2. Podsumowanie |  167

Rozdział ósmy

Thomas Hobbes jako filozof namiętności  |  171

  1. Pierwsza definicja natury ludzkiej: materializm i mechanika |  174
  2. Definicja namiętności |  177
    • Namiętności jako myśli wywołane poruszeniami ciała |  177
    • Namiętności jako pożądanie mocy |  181
  3. Typologia namiętności |  183
  4. Wymiar zbiorowy koncepcji namiętności |  Hobbesa  |  187
  5. Druga definicja natury ludzkiej: sztuka i polityka |  189
  6. Doktryna postępowania z namiętnościami |  192
    • Strach, śmierć i cierpienie |  192
    • Wygodne życie i zanik strachu |  195
    • Strach stworzony |  196
  7. Podsumowanie |  198

Rozdział dziewiąty

Baruch Spinoza jako filozof afektów  |  200

  1. Najważniejsze elementy światopoglądu Spinozjańskiego |  202
    • Substancja, Bóg, Natura |  203
    • Kondycja ludzka i wiedza pierwszego rodzaju |  207
  2. Afekty jako namiętności |  209
    • Afekty jako efekt pożądania mocy. Conatus |  209
    • Typologia afektów biernych |  212
  3. Afekty jako wzajemne dostosowanie |  218
    • Naśladownictwo |  218
    • Pragnienie wzajemności |  219
  4. Doktryna postępowania z emocjami. Cnota jako stan emocjonalny |  220
    • Wiedza drugiego i trzeciego rodzaju |  220
    • Afekty aktywne |  223
  5. Podsumowanie |  224

Rozdział dziesiąty

Od zjawiska filozoficznego do fizjologicznego. Wybrane kontynuacje wątków siedemnastowiecznej filozofii emocji w XVIII i XIX stuleciu |  226

  1. Kontynuacje dawnych tradycji: rozważania o namiętnościach w XVIII i XIX stuleciu u wybranych myślicieli francuskich  |  228
  • Nowe oblicze doktryny dominującej namiętności |  230
  • Początki doktryny przeciwstawiania interesów namiętnościom |  233
  • Demokratyczny katalog namiętności i uczuć |  236
  1. Nurt kontynuacji rozważań o emocjach na wybranych przykładach brytyjskich  |  243
  • Przykłady użycia słowa „emocje” w XVIII i XIX stuleciu |  243
  • Narodziny nowoczesnego paradygmatu emocji w XIX stuleciu |  244
  1. Podsumowanie |  248

Zakończenie. Etyka, kondycja ludzka i liberalizm. W czym może nam pomóc historia idei emocji?  |  251

Kwestia pochodzenia emocji  |  253

Kwestia typologii emocji  |  257

Kwestia charakteru emocji  |  260

Kwestia roli emocji w rzeczywistości społeczno-politycznej  |  263

Bibliografia  |  270

Indeks nazwisk  |  290

[/tab]
[tab title=”Karolina Wigura”]

Karolina Wigura jest adiunktem w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Członkini Zarządu Fundacji „Kultura Liberalna”. W latach 2016–2018 współdyrektorka programu „Knowledge Bridges: Poland – Britain – Europe” w St. Antony’s College na Uniwersytecie Oksfordzkim. Studiowała na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Ludwiga Maximiliana w Monachium. Stypendystka m.in. wiedeńskiego IWM, GMF oraz Leadership Academy for Poland. Opublikowała książkę Wina narodów. Przebaczenie jako strategia prowadzenia polityki (2011), wyróżnioną nagrodą im. J. Tischnera, oraz, wraz z Jarosławem Kuiszem i Wojciechem Sadurskim, Trudne rozliczenia z przeszłością (t. I i II, 2018).

[/tab]
[/tabs]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Print Friendly, PDF & Email
Andrzej Zykubek
Zapraszam na

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.