„Filozofia medycyny” to książka, która ukazuje ewolucję myśli filozoficznej w medycynie od czasów Hipokratesa po XX wiek. Autor szczegółowo analizuje zagadnienia takie jak celowość w organizmach żywych, znaczenie obserwacji i indukcji, a także filozoficzne podstawy etyki lekarskiej. Omawia metodologiczne podejście do medycyny, ukazując zróżnicowanie poglądów – od materializmu po witalizm.
Szumowski przybliża również sylwetki kluczowych filozofów i lekarzy, którzy kształtowali tę dziedzinę, od Galena i Paracelsa po dziewiętnasto- i dwudziestowiecznych myślicieli, takich jak Grohmann czy Schützenberger. Szczególne miejsce zajmuje w książce wkład polskich uczonych – Biernackiego, Biegańskiego i Szokalskiego – którzy rozwijali teorię medycyny w kontekście filozoficznym.
Publikacja kończy się spojrzeniem na współczesne autorowi dylematy filozofii medycyny, uwzględniając dynamiczny rozwój nauk biomedycznych, technologii oraz etyki lekarskiej.
Autor podkreśla, że filozofia medycyny nie jest jedynie abstrakcyjną refleksją, ale ma konkretne zastosowanie w codziennej praktyce lekarskiej, pomagając lekarzom w podejmowaniu trudnych decyzji i w zrozumieniu pacjenta nie tylko jako organizmu, ale także jako istoty ludzkiej.
- Ilość stron 288
- Data wydania książki 2025
- ISBN książki 978-83-89637-58-1
Władysław Szumowski był jednym z największych autorytetów, nie tylko w Polsce, ale i w Europie, w dziedzinie historii i filozofii medycyny. Z jego inicjatywy utworzono w Polsce, w 1920 r. katedry i zakłady historii i filozofii medycyny na wszystkich uniwersytetach. Podręcznik składa się z trzech części: I. Dzieje filozofii medycyny, jej istota, nazwa i definicja, II. Filozofia medycyny, III. Logika dla medyków. Autor filozofię medycyny ujmuje jako logikę i metodologię myślenia lekarskiego oraz jako etykę lekarską. Stojąc na stanowisku rozumienia filozofii jako szeroko pojętej teorii nauki, obejmującej w sposób ogólny wszystkie jej dziedziny, wyodrębnia treści przypadające na medycynę jako naukę szczegółową i postawił pierwiastki empiryczne przed racjonalistycznymi jako praktyczne i traktujące tę dziedzinę jako sztukę.
Spis treści
Władysław Szumowski – życie i twórczość filozoficzno-medyczna 3
Część pierwsza. Dzieje filozofii medycyny, jej istota, nazwa i definicja
Dzieje filozofii medycyny, jej istota, nazwa i definicja 19
Część druga. Filozofia medycyny
- Oblicze medycyny 75
- Oblicze medycyny naukowe 75
- Oblicze medycyny mniej naukowe 87
- Homeopatia 87
- Medycyna biologiczna 89
- Schweninger i jego następcy 92
- Oblicze medycyny nienaukowe 97
- Uwagi wstępne 97
- Chory 100
- Proces wyzdrowienia 108
- Uzdrowiciel 113
- Interpretacja powodzenia uzdrawiaczy 123
- Julian Ochorowicz jako „malkontent medycyny” 130
- Wnioski 141
- Układ życia 147
- Doktryna materialistyczna 148
- Dowody przeciwko materializmowi 149
- Sprzeczności w pojęciu atomu 149
- Dzisiejsza nauka o budowie atomu 150
- Pojęcie materii jest wytworem umysłu, a nie umysł wytworem materii 151
- Ustrój żywy jako całość. Regulacje, regeneracje 152
- Dane metapsychiki. Jak mamy się zapatrywać na metapsychikę? 154
- Celowość, dusza, holizm 159
- Celowość jednak ograniczona 161
- Metodologiczne formy myślenia przy wyborze środków leczniczych 163
- Oblicze lekarza 172
- Wczorajsze 172
- Nowe oblicze 174
- Etyka lekarska 180
- Sformułowanie antynomii 184
Część trzecia. Logika dla medyków
Przedmowa 189
- Wstęp. Logika a studia medyczne dawniej i dziś 192
- Fakty naukowe i ich analiza 196
- Spostrzeżenie i obserwacja 202
- Badania eksperymentalne 215
- Doświadczenia in vitro 224
- Doświadczenia in vivo 225
- Doświadczenia na zwierzętach 225
- Doświadczenia na ludziach 230
- O związku przyczynowym – wnioskowanie indukcyjne – reguły Milla 235
- Krytyka 235
- Jak wykrywamy w biologii związki przyczynowe 241
- Statystyka 247
- Wnioskowanie z analogii 250
- Uogólnianie – prawa naukowe 253
- Układy – hipotezy – klasyfikacja 257
- Zakończenie. Błędy logiczne w medycynie 266
Bibliografia 270
Indeks osobowy 271
Indeks rzeczowy 279
- Filozofia medycyny – Władysław Szumowski - 5 lipca 2025
- Kosmos i życie - 26 czerwca 2025
- W trzydziestą rocznicę śmierci Józefa M. Bocheńskiego (1902−1995) - 26 czerwca 2025
