Filozofia przyrody wobec współczesnych nauk biologicznych

Katedra Logiki i Teorii Poznania Akademii Ignatianum w Krakowie
Katedra Filozofii Przyrody Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie

zapraszają na konferencję

Filozofia przyrody wobec współczesnych nauk biologicznych

w 5 rocznicę śmierci ks. prof. Piotra Lenartowicza SJ, biologa, filozofa i teologa

Piątek, 15 grudnia 2017 r.,
budynek Akademii Ignatianum w Krakowie, ul. Kopernika 26, sala 412.

Konferencja odbywa się pod patronatem Sekcji Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych Polskiego Towarzystwa Filozoficznego.

www.ignatianum.edu.pl

Sylwetka naukowa ks. prof. Piotra Lenartowicza SJ

 

[tabs]

[tab title=”program do pobrania”]

Pobierz plakat w pliku [jpg] [png] [pdf]

[/tab]

[tab title=”plakat”]

Pobierz plakat w pliku [jpg] [png] [pdf]

[/tab]

[tab title=”program”]

PROGRAM KONFERENCJI

Kawa poranna od 9.45

  • 10.00 Otwarcie, Dziekan Wydziału Filozoficznego

10.05 Sesja I. Biologia i antropologia przyrodnicza, prowadzi Jacek Poznański

  • Dynamika rozwojowa jako fundamentalny behawior istot żywych
    Dr Jolanta Koszteyn, Instytut Oceanologii PAN w Sopocie, Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Biologia syntetyczna i sztuczne DNA
    Dr Andrzej Zykubek, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
  • Adaptacje biologiczne i dychotomia mikroewolucja – makroewolucja: nierozwiązany problem ewolucji biologicznej
    Dr Grzegorz Nowak, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
  • Spory wokół taksonomii – problem antropologiczny czy filozoficzny?
    Dr hab. Jacek Tomczyk, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

14.00 Sesja II. Nauka – filozofia – religia, prowadzi Zbigniew Wróblewski

  • Przeciw fundamentalistom. Piotr Lenartowicz o nauce i religii
    Ks. dr hab. Grzegorz Bugajak, prof. UKSW, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
  • Kreacjonizm i ewolucjonizm z punktu widzenia modelu poziomów analizy
    Dr hab. Piotr Bylica, Uniwersytet Zielonogórski w Zielonej Górze
  • Tomizm a nauki przyrodnicze w ujęciu P. Lenartowicza. Aspekty teoriopoznawcze
    Dr hab. Piotr Duchliński, Akademia Ignatianum w Krakowie

15.45 Sesja III. Filozofia przyrody, prowadzi Jacek Poznański

  • Metoda filozofii przyrody w ujęciu o. Piotra Lenartowicza
    Dr hab. Zbigniew Wróblewski, prof. KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
  • Przyczynowość odgórna i jej rozumienie w biologicznych teoriach emergencji
    Ks. prof. dr hab. Józef Bremer SJ, Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Czy człowiek jest maszyną?
    Ks. dr hab. Janusz Mączka SDB, prof. UPJPII, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Copernicus Center w Krakowie
  • P. Lenartowicz SJ jako filozof »całości«
    Ks. dr Stanisław Łucarz SJ, Akademia Ignatianum w Krakowie
  • 17.45. Zakończenie

[/tab]
[tab title=”abstrakty”]

Filozofia przyrody wobec współczesnych nauk biologicznych

w 5 rocznicę śmierci ks. prof. Piotra Lenartowicza SJ, biologa, filozofa i teologa

Kraków, 15 grudnia 2017

ABSTRAKTY

[accordion]

[toggle title=”Dynamika rozwojowa jako fundamentalny behawior istot żywych“]

 

Dynamika rozwojowa jako fundamentalny behawior istot żywych

Dr Jolanta Koszteyn

Instytut Oceanologii PAN w Sopocie (emerytowany adiunkt)

Akademia Ignatianum w Krakowie (Redakcja Rocznika Filozoficznego)

 

Kluczowe w filozofii Lenartowicza było pojęcie organizmu żywego (osobnika lub osoby) rozumianego jako cykl życiowy, który będąc powiązany z innymi podobnymi cyklami wplata się w sieć linii pokoleń określnego rodzaju (gatunku naturalnego) istot żywych. Fundamentem cyklu życiowego jest dynamika rozwojowa rozpoczynająca się w momencie poczęcia organizmu. Patrząc na osobnika z perspektywy jego rozwoju można powiedzieć, że w swej najgłębszej istocie jest on nie tyle i nie przede wszystkim całościową funkcjonalną strukturą, która przejawia życie, ile jest raczej żywą dynamiką, której jednym z zasadniczych przejawów jest zintegrowane budowanie, odbudowywanie (nieustanna przemiana metaboliczna), naprawianie (regeneracja) i modyfikowanie różnorakich skorelowanych struktur ciała, czyli maszyn molekularnych, organelli i organów, które warunkują zachodzenie różnorodnych procesów biochemicznych i fizjologicznych oraz umożliwiają selektywne interakcje ze środowiskiem abiotycznym i biotycznym. Dynamika rozwojowa – w przekonaniu Lenartowicza – jest podstawowym behawiorem każdej istoty żywej.

 

Słowa kluczowe: cykl życiowy, maszyny i narzędzia, orientacja, behawior, DNA

[/toggle]
[toggle title=”Biologia syntetyczna i sztuczne DNA“]

 

Biologia syntetyczna i sztuczne DNA

 

Dr Andrzej Zykubek

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Wydział Filozofii

Jedną z cech wspólnych wszystkich organizmów żywych jest sposób zapisu informacji genetycznej w postaci „czteroliterowego alfabetu”, który jest propagowany i odtwarzany przez utworzenie dwóch par zasad (pary puryna-pirymidyna, pirymidyna-puryna). Współczesne badania w zakresie biologii syntetycznej dostarczają natomiast intersujących argumentów osłabiających tezę o uniwersalności tego języka. Otóż głównym celem biologii syntetycznej jest stworzenie nowych form życia i funkcji, a najbardziej ogólną drogą realizacji tego celu jest „wyprodukowanie” organizmów półsyntetycznych, których DNA zawierałoby dodatkowe „litery” tworzące trzecią, nienaturalną parę zasad. Ekspansja „alfabetu genetycznego” za pomocą takich dwóch syntetycznych nienaturalnych nukleotydów zwiększałaby potencjał do przechowywania informacji w DNA, a półsyntetyczne organizmy stabilnie wykorzystujące ten rozszerzony alfabet, zyskiwałyby wyraźną przewagę nad organizmami „klasycznymi”. Zoptymalizowany w ten sposób półsyntetyczny organizm w konsekwencji konstytutywnie importowałby nienaturalne trifosforany i aminokwasy. Wyniki wielu badań wydają się być w tym względzie bardzo obiecujące, choć równocześnie niezmiernie kontrowersyjne.

[/toggle]
[toggle title=”Adaptacje biologiczne i dychotomia mikroewolucja – makroewolucja: nierozwiązany problem ewolucji biologicznej“]

 

Adaptacje biologiczne i dychotomia mikroewolucja – makroewolucja: nierozwiązany problem ewolucji biologicznej

 

Dr Grzegorz Nowak

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Wydział Biologii i Biotechnologii

emerytowany st. wykładowca

Rozumienie i interpretacja procesów ewolucji biologicznej zmieniały się od czasów Darwina wraz z rozwojem wiedzy biologicznej. Pierwsza duża zmiana miała miejsce w połowie XX wieku, kiedy pojawiła się syntetyczna teoria ewolucji (Modern Synthesis), wprowadzająca między innymi pojęcia mikroewolucji i makroewolucji oraz precyzująca rozumienie kluczowego dla neodarwinizmu pojęcia adaptacji. Druga zmiana miała miejsce kilkadziesiąt lat później, kiedy odkryto molekularne mechanizmy dziedziczenia i opisano powstawanie zmienności osobniczej, co było kluczowe dla zrozumienia procesów mikroewolucji i pojawiania się adaptacji. Rozprzestrzenianie się adaptacji następuje w wyniku działania procesów makroewolucyjnych, które dla wielu biologów są ewolucją właściwą, polegającą na działaniu na populacje naturalnej selekcji w ciągłej relacji między warunkami środowiska i możliwościami dostosowania się do nich, z czego wynika przeżycie i rozród organizmów tworzących populacje. Pojawianie się adaptacji jest natomiast wynikiem procesów mikroewolucyjnych, przede wszystkim mutacji, jakim ulegają osobniki w populacjach. Mutacje powodują zróżnicowanie wewnętrzne populacji i idące za tym zróżnicowanie wartości fitness, czyli miary przystosowania do środowiska, mierzonego skutecznością przeżycia i rozrodu. Mikroewolucja w ujęciu neodarwinowskim rozumiana jest jako procesy powodujące zmienność częstości alleli w obrębie gatunków i przez to wpływające na fenotypy organizmów oraz ich zaadaptowanie do środowiska. Makroewolucja określana jest jako procesy różnicujące większe grupy organizmów i prowadzące wskutek działania naturalnej selekcji do powstawania w długim czasie taksonów wyższych niż gatunek. Spory wśród ewolucjonistów dotyczą między innymi tego, czy makroewolucja jest powtórzeniem mikroewolucji, w większej skali i w dłuższym czasie, czy też zachodzi w odmienny sposób przy działaniu innych mechanizmów. Filozofowie biologii dyskutują w związku z tym o problemie redukcji – czy procesy makroewolucyjne mogą być zredukowane do mikroewolucyjnych przy zachowaniu tego samego rodzaju wyjaśnień przyczynowych. Wydaje się jednak, że przy obecnym stanie wiedzy należy zdecydowanie rozdzielić oba ujęcia ewolucji i stwierdzić, że mikroewolucja to procesy zachodzące głównie na poziomie molekularnym, powodujące indywidualną zmienność osobniczą w populacjach, a makroewolucja to procesy na poziomie środowiskowym, oparte przede wszystkim na mechanizmie naturalnej selekcji, powodujące preferencyjne w skali kolejnych pokoleń rozprzestrzenianie się nosicieli takich genomów, jakie powodują kształtowanie się skuteczniejszego zbioru adaptacji – cech osobniczych zwiększających szanse przeżycia i rozrodu. Mikroewolucja to procesy przede wszystkim przypadkowe, powodujące pojawianie się w każdym pokoleniu osobniczej różnorodności w populacjach, w tym zmienności cech fenotypowych istotnych środowiskowo. Makroewolucja to procesy zmieniające wskutek działania naturalnej selekcji skład populacji, w skali kolejnych, czasem wielu, pokoleń – w taki sposób, by kwazicelowo zwiększać liczbę osobników będących nosicielami adaptacji i eliminować stopniowo organizmy o genomach powodujących malaptacje poszczególnych osobników. Adaptacje pojawiają się przypadkowo w genomach poszczególnych organizmów, w wyniku prostych reakcji chemicznych; rozprzestrzeniane są natomiast kwazicelowo, w populacjach złożonych często z bardzo wielu osobników, w wyniku bardzo złożonych interakcji organizmów z ich środowiskiem. Mikroewolucja i makroewolucja to różne złożone procesy, oparte o działanie różnych mechanizmów, a redukcja makroewolucji do mikroewolucji nie jest możliwa.

[/toggle]
[toggle title=”Spory wokół taksonomii – problem antropologiczny czy filozoficzny?“]

 

Spory wokół taksonomii – problem antropologiczny czy filozoficzny?

 

Dr hab. Jacek Tomczyk

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Instytut Ekologii i Bioetyki

Zakład Ekologii Człowieka

Antropologia na przestrzeni wieków była naznaczona okresami mnożenia bądź redukowania nazw taksonomicznych człowiekowatych. Wielokrotnie antropolodzy badając ten sam materiał hominidalny dochodzili do różnych wniosków i w odmienny sposób dokonywali jego klasyfikacji. W lutym 2000 roku w Palma na Majorce odbyło się międzynarodowe sympozjum na temat: Taxonomy and Systematics of the Human Clade. Celem konferencji była próba uzgodnienia stanowiska odnośnie sposobu klasyfikowania hominidów. Zorganizowanie tej konferencji i liczny udział czołowych przedstawicieli antropologii przekonuje, że kontrowersje wokół taksonomii kopalnych hominidów są wciąż aktualnym problemem. Skoro wśród antropologów od dziesięcioleci brak jest jednomyślności odnośnie sposobu klasyfikowania kopalnych szczątków hominidalnych, warto pytać o źródła owych kontrowersji. Warto zastanowić się, czy wspomniane rozbieżności wynikają z przyczyn biologicznych, czy raczej z przyczyn natury filozoficznej.

[/toggle]
[toggle title=”Przeciw fundamentalistom. Piotr Lenartowicz o nauce i religii“]

 

Przeciw fundamentalistom. Piotr Lenartowicz o nauce i religii

 

Ks. dr hab. Grzegorz Bugajak prof. UKSW

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Instytut Filozofii

W czasach, w których większość uczonych, zaangażowanych w „dialog” między nauką a religią uważa, że czasy wrogości i konfliktu między tymi dwiema sferami ludzkiej aktywności dawno już minęły, poglądy Piotra Lenartowicza wyróżniają się oryginalnością. Tezę o braku takiego konfliktu nazywa on hasłem bzdurnym, a jego źródeł upatruje w samych podstawach: nauka (nie „jako taka”, lecz w jej najbardziej powszechnej interpretacji) jest wyrazem monizmu materialistycznego, a religia (każda – pod każdą szerokością geograficzną i w dowolnym czasie) postuluje z konieczności substancjalny pluralizm.

Ta, sięgająca podstaw relacji nauka-religia, nieortodoksyjność Lenartowicza, przejawia się także w jego poglądach szczegółowych. Dotyczy to na przykład jego stosunku do teorii Inteligentnego Projektu, którą – znów wbrew większości – uważa za interesujący (choć w pewnym sensie niekonsekwentny, nie doprowadzony do końca) krok w stronę adekwatnej interpretacji zjawisk życiowych. W pismach Lenartowicza odżywa też – skompromitowany, jak wielu uważa, i odesłany do lamusa historii – witalizm. W obu tych przypadkach nie jest to jednak ani prosty powrót do dawnych idei, ani bezkrytyczna apoteoza nowszych, niekonwencjonalnych prądów intelektualnych, lecz ich subtelne przetworzenie, wskazanie na to, co w nich cenne, przy odrzuceniu uproszczeń i błędów.

Z podobną, intelektualną subtelnością, Lenartowicz odnosi się generalnie do stron dostrzeganego przez siebie konfliktu, odrzucając pokusę fundamentalizmu po obu stronach: krytykuje „materialistycznie wykrzywiony” obraz nauki, lecz nie lekceważy jej osiągnięć, sam pozostając naukowcem; jest kreacjonistą, lecz jego poszukiwanie śladów Stwórcy w przyrodzie nie prowadzi do przekonania o Demiurgu, uciekającym się do „ręcznego sterowania” zbudowanego przez siebie świata.

Referat będzie próbą ukazania oryginalności myśli Piotra Lenartowicza w kwestii stosunku religii do nauki, a także wskazania na możliwe kierunki kontynuacji jego interesującej, choć przecież niepozbawionej słabszych punktów, koncepcji.

[/toggle]
[toggle title=”Kreacjonizm i ewolucjonizm z punktu widzenia modelu poziomów analizy“]

 

Kreacjonizm i ewolucjonizm z punktu widzenia modelu poziomów analizy

 

Dr hab. Piotr Bylica

Uniwersytet Zielonogórski w Zielonej Górze

Instytut Filozofii

Model poziomów analizy (MPA) wyróżnia pięć rodzajów twierdzeń opisowych o rzeczywistości dzieląc je przede wszystkim pod względem stopnia ich empirycznej testowalności, ale także ogólności i roli, jaką odgrywają w nauce. Poziom 1 – „najgłębszej” metafizyki – obejmuje zupełnie niezwiązane z doświadczeniem naukowym i najbardziej ogólne twierdzeniami o samy bycie, a także empirycznie neutralne twierdzenia o Bogu, sferze nadnaturalnej w ogóle czy o relacji między Bogiem i światem. Twierdzenia te są obojętne dla nauki. Poziom 2 – metafizyki „płytszej” – zawiera najbardziej ogólne twierdzenia o rzeczywistości empirycznej, jej najpowszechniejszych właściwościach, najogólniejszym porządku. Choć dotyczą one świata obserwowanego, to podobnie jak twierdzenia P1 są one twierdzeniami metafizycznymi w tym sensie, że nie są empirycznie testowalne. Niektóre z nich, jak twierdzenie o ogólnym racjonalnym porządku rzeczywistości, czy założenie naturalizmu wykluczające empirycznie rozpoznawalne działanie czynników nadnaturalnych w świecie, są ważnymi założeniami współczesnej nauki, a w pierwszym wypadku być może nauki w ogóle. Zmiana tego typu twierdzeń wiąże się ze zmianą rozumienia samej nauki. Poziom – ontologii przyrody – obejmuje bardziej szczegółowe twierdzenia o porządku przyrodniczym dotyczące poszczególnych sfer lub obszarów rzeczywistości empirycznej. Występują one jako filozoficzne założenia w ramach poszczególnych dziedzin nauki lub założenia teorii naukowych dotyczące ogólnej struktury, porządku, natury zjawisk i procesów badanych w ramach tych dziedzin czy wyjaśnianych przez określone teorie. Same te twierdzenia te nie są testowalne empirycznie, a ich rewizji dokonuje się, gdy wymianie ulegają teorie, z którymi są związane. Na poziom 4 – twierdzenia o regularnościach – składają się twierdzenia opisujące regularności obserwowane w świecie. W nauce są to prawa i teorie naukowe zarówno mające postać zdań ściśle uniwersalnych, jak i praw oraz teorii o charakterze probabilistyczno-statystycznym. Twierdzenia z tego poziomu mogą być testowane przez „obserwację”, której wyniki opisywane są szczegółowymi zdaniami empirycznymi. Te szczegółowe zdania należą do poziomu 5, tj. twierdzeń „obserwacyjnych”. Opisują one zdarzenia mające miejsce w określonym miejscu i czasie. Użycie cudzysłowu przy słowach „obserwacja”, „obserwacyjny” wiąże się z uwzględnieniem w ramach niniejszych analiz tezy o uteoretyzowaniu obserwacji. MPA pozwala pokazać, że rodzaje twierdzeń P2-P5 są obecne zarówno w nauce, jak i religii, natomiast twierdzenia P1 nie występują w nauce w tym sensie, że są neutralne względem ogólnych oraz szczegółowych reguł metodologicznych oraz wyników treściowych nauki.

Za pomocą MPA zostanie szczegółowo przedstawiona logiczna struktura ewolucjonizmu i kreacjonizmu oraz rozróżnienie i porównanie tych stanowisk pod względem empirycznego charakteru przyjmowanych przez nie twierdzeń.

[/toggle]
[toggle title=”Tomizm a nauki przyrodnicze w ujęciu P. Lenartowicza. Aspekty teoriopoznawcze“]

 

Tomizm a nauki przyrodnicze w ujęciu P. Lenartowicza. Aspekty teoriopoznawcze

 

Dr hab. Piotr Duchliński

Akademia Ignatianum w Krakowie

Instytut Filozofii

W referacie (komunikacie) przedstawię rolę filozofii tomistycznej w interpretacji niektórych danych nauk przyrodniczych. Rozważę to na przykładzie dyskusji, jaką ks. P. Lenartowicz prowadził w 1992 roku z ks. M. Hellerem. Dyskusja dotyczyła teorii ewolucji i jej filozoficznej interpretacji. Pretekstem do jej podjęcia było opublikowanie przez Hellera i Życińskiego książki „Dylematy ewolucji”. Na tym przykładzie objaśnię, w jaki sposób argumentacja danego filozofa jest uzależniona od akceptowanego tzw. obrazu świata. Na tenże obraz świata składają się określone przekonania: metodologiczne, epistemologiczne i ontologiczne; w mniejszym lub większym stopniu na jego ukształtowanie mają wpływ nauki przyrodnicze. Jeśli zatem argumenty filozoficzne są zrelatywizowane do zakładanych obrazów świata, pojawia się pytanie, o rozstrzygalność dyskusji filozoficznych.

[/toggle]
[toggle title=”Metoda filozofii przyrody w ujęciu o. Piotra Lenartowicza“]

 

Metoda filozofii przyrody w ujęciu o. Piotra Lenartowicza

 

Dr hab. Zbigniew Wróblewski prof. KUL

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Wydział Filozofii

W referacie chciałbym krytycznie odnieść się do deklaracji metafilozoficznych o. Piotra Lenartowicza, który w następujący sposób charakteryzował preferowaną metodę filozofowania: „Otóż jak powiedziałem, moja koncepcja filozofowania to jest szukanie całości i badanie całości jako całości. Nie interesują mnie myśli innego człowieka, ale to, co jest całością. W związku z tym uważam, że biolog, który się zajmuje kretami, albo mrówkami, albo pszczołami, w większym stopniu jest filozofem niż filozof, który czyta o myślach rozmaitych filozofów na temat „rzeczywistości”, która w moim przekonaniu nie wiadomo czy jest całością. Filozofowie interesują się „wszystkością”, ale ja nie uważam „wszystkości” za całość” . Rekonstrukcja proponowanej metody filozofowania skoncentrowana będzie na tworzeniu pojęć filozoficznych oraz na włączaniu pojęć naukowych do systemu filozoficznego.

[/toggle]
[toggle title=”Przyczynowość odgórna i jej rozumienie w biologicznych teoriach emergencji“]

 

Przyczynowość odgórna i jej rozumienie w biologicznych teoriach emergencji

 

Prof. dr hab. Józef Bremer SJ

Akademia Ignatianum w Krakowie

Instytut Filozofii

Nawiązując do P. Lenartowicza rozumienia emergencji (por. Czy istnieją „dusze” roślin i zwierząt, a jeśli tak, to skąd się one biorą?, 2006) przedstawię współczesną dyskusję nad „przyczynowością odgórną” (vel „przyczynowością skierowaną ku dołowi”, downward causation), skupiając się głównie na jej rozumieniu w systemach biologicznych.

[/toggle]
[toggle title=”Czy człowiek jest maszyną?“]

 

Czy człowiek jest maszyną?

 

Dr hab. Janusz Mączka SDB prof. UPJPII

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Wydział Filozofii

Copernicus Center w Krakowie

 

[/toggle]
[toggle title=”P. Lenartowicz SJ jako filozof »całości«“]

 

P. Lenartowicz SJ jako filozof »całości«

 

Dr Stanisław Łucarz SJ

Akademia Ignatianum w Krakowie

Instytut Filozofii

Całą filozofię Piotra Lenartowicza SJ przenika idea całości. W moim wystąpieniu będę starał się omówić jej źródła, które są podwójne. Najpierw należało by ich szukać w jego osobistych doświadczeniach z naukami szczegółowymi, a zwłaszcza z biologią (przede wszystkim w jej medycznym wydaniu), a potem w jego inspiracjach filozoficznych, zwłaszcza u Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu. Lenartowicz przeprowadza konsekwentnie owo “filozofię całości” przez wszystkie dziedziny swej działalności intelektualnej: filozofię zjawisk biologicznych, filozofię poznania, paleoantropologię, jak również teologię, którą również na swój sposób jako ksiądz i zakonnik uprawiał, choć zawsze uważał się na tym polu za amatora w sensie najbardziej dosłownym

[/toggle]

[/accordion]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Piotr Lenartowicz SJ jako filozof »całości«

 

Dr Stanisław Łucarz SJ

Akademia Ignatianum w Krakowie

Instytut Filozofii

 

Całą filozofię Piotra Lenartowicza SJ przenika idea całości. W moim wystąpieniu będę starał się omówić jej źródła, które są podwójne. Najpierw należało by ich szukać w jego osobistych doświadczeniach z naukami szczegółowymi, a zwłaszcza z biologią (przede wszystkim w jej medycznym wydaniu), a potem w jego inspiracjach filozoficznych, zwłaszcza u Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu. Lenartowicz przeprowadza konsekwentnie owo “filozofię całości” przez wszystkie dziedziny swej działalności intelektualnej: filozofię zjawisk biologicznych, filozofię poznania, paleoantropologię, jak również teologię, którą również na swój sposób jako ksiądz i zakonnik uprawiał, choć zawsze uważał się na tym polu za amatora w sensie najbardziej dosłownym.

[/tab]
[/tabs]

 

Andrzej Zykubek
Zapraszam na

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.