„Vis essentialis i entelechia: Caspara F. Wolffa oraz Hansa A.E. Driescha parametryczny wymiar świata organicznego” (ang. „Vis essentialis and entelechy: The parametric dimension of the organic world of Caspar F. Wolff and Hans A.E. Driesch”) to tytuł książki autorstwa Dariusza Adama Szkutnika, opublikowanej przez Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego w 2024 roku. Książka bada koncepcje vis essentialis i entelechia, które są kluczowe w zrozumieniu rozwoju organizmów, z naciskiem na ujęcie tych pojęć w kontekście parametrycznego wymiaru świata organicznego.
Koncepcja vis essentialis, czyli „siły esencjalnej”, została wprowadzona przez Caspara Wolffa, a później rozwinięta przez Hansa A.E. Driescha. Vis essentialis sugeruje, że organizmy żywe posiadają wewnętrzną siłę lub potencjał, który kieruje ich rozwojem i umożliwia im adaptację do zmiennych warunków środowiskowych. Entelechia, z kolei, to pojęcie, które Driesch używał, aby opisać siłę, która odpowiada za koordynację i samoregulację procesów rozwojowych organizmów.
Ksiażka Szkutnika analizuje te koncepcje w kontekście ich wpływu na współczesne rozumienie biologii i rozwoju organizmów, a także bada, w jaki sposób vis essentialis i entelechia mogą być wykorzystywane do opisu i wyjaśnienia fenomenu życia. Autor podkreśla, że koncepcje te, choć mają korzenie w przeszłości, nadal pozostają aktualne i ważne w rozumieniu świata organicznego.
W książce Szkutnika można znaleźć analizę koncepcji vis essentialis i entelechia, a także ich zastosowanie w różnych dziedzinach biologii, takich jak embriologia, genetyka i ewolucja. Autor bada również krytyczne interpretacje tych koncepcji oraz ich wpływ na współczesne rozumienie życia i rozwoju.
„Vis essentialis and entelechy. Caspar F. Wolff’s and Hans A.E. Driesch’s parametric dimension of the organic world”
The books deals with central categories – vis essentialis and entelechy – developed by C.F. Wolff and H. Driesch in the context of biological quantitative and qualitative changes. The author shows that they used both concepts within a similar methodology to explain epigenesis and un-derstand it on the basis of research on different animal organisms. In this regard, he proves that Wolff’s research on organogenesis and Driesch’s research on regeneration (regulation) were aimed at elaborating perma-nent causal factors explaining the biological phenomena taking place in organisms.
Both scholars understood the scope of the fundamental concepts analogously to the categories used in physics and chemistry, which involve measurable quantities such as force, mass or energy, which are predictable under certain conditions. However, it was eventually proved that both categories – vis essentialis and entelechy – remain problematic from the viewpoint of modern scientific methodology and its method towards understanding the basis of organic development. The research presented as a whole shows an attempt to create a parametric vision of morphogenesis developed by both Wolff and Driesch.
Spis treści
Wprowadzenie
Rozdział I
Założenia wyjściowe Caspara Friedricha Wolffa oraz Hansa Driescha ukierunkowane na odkrywanie epigenetycznych swoistości rozwojowych
Rozdział II
Empiryczne dane obserwacyjno-eksperymentalne w badaniach epigenetycznych Caspara Friedricha Wolffa oraz Hansa Driescha
Rozdział III
Vis essentialis i entelechia. Morfogenetyczny wymiar przyczynowości organicznej
Rozdział IV
Współczesna analiza metodologiczna naukowych aspektów badań biologicznych Caspara Friedricha Wolffa oraz Hansa Driescha
Zakończenie
Bibliografia
Ilustracje. Zmiany jakościowe w rozwoju epigenetycznym dostrzegane przez Wolffa
Summary
Zusammenfassung
Autor Dariusz Adam Szkutnik
ISBN 978-83-8277-194-7
Rok wydania 2024
Liczba stron 214
- Vis essentialis i entelechia. Caspara F. Wolffa oraz Hansa A.E. Driescha parametryczny wymiar świata organicznego - 13 czerwca 2025
- Zmarł ks. prof. Bernard Hałaczek - 11 czerwca 2025
- XVIII Warsztaty Filozofii Przyrody. Program - 9 czerwca 2025
